استاد دانشگاه فردوسی:

سخن جامی وحدت بخش است

1399/09/01-08:49

استاد دانشگاه فردوسی با بیان این که امیدوارم نگاه به جامی در جایگاه واقعی خودش قرار بگیرد، گفت: سخن او هم در زمینه ملی و هم مذهبی می تواند وحدت بخش باشد. جامی می تواند الگوی خوبی محسوب شود و پیوند دهنده فارسی زبانان و مردم آسیای مرکزی باشد.

به گزارش ستاد خبری بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، نشست «بزرگداشت  شاعر برجسته ایرانی خاتم الشعرا  عبدالرحمان جامی» از سلسله نشست های موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به مناسبت بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، سه شنبه 27 آبان ماه با حضور دکتر علیرضا قیامتی، دکتر خلیل اله افضلی و دکتر اسماعیل امینی برگزارشد.

امینی در این نشست اظهار داشت: تحولات شعری در دو حوزه صورت و اندیشه جلوه می کند. در دورانی که جامعه به لحاظ منظرها و اندیشه های جدید، دچار رکود و انحطاط است، شعر به سمت بازی با صورت ها و اشتغال به لفظ می رود و اگر زمینه ای برای تحول صورت ها نباشد، معمولا تجربه های پیشین را تکرار می کند. در دوره تیموری هم که جامی ظهور می کند، شعر با این انحطاط مواجه است.

وی افزود: در دوره تیموری در نثر هم با انحطاط مواجه هستیم و بیش از این که بخواهد انتقال دهنده زیبایی باشد یا دست کم جنبه اطلاع رسانی و تعلیمی باشد بیشتر به رخ کشیدن، توانمندی قلم فرسایی نویسنده است. به همین دلیل متون آن دوران خواندنش کلافه کننده است. جامی در این عصر شعر و نثری ارائه می کند که نشان دهنده آن است که چندان تحت تاثیر شرایط آن روزگار قرار نگرفته است.

بزرگان شعر و ادب فراتر از  مرزهای محدود و تنگ سیاسی هستند  

این استاد دانشگاه تصریح کرد: این ویژگی افرادی است که نوابغ دوره خود محسوب می شوند. اگر چه نسبت‌شان با زمان برقرار است اما این نسبت با عینیات که در جامعه و زندگی و مراودات مردمی در مناسبات انسان و تاریخ، بیشتر است تا با ذهنیات جامعه ادبی که دچار آن است. برای جامی انتقال اندیشه بیشتر از اشتغال به لفظ اهمیت داشته است.

امینی با بیان این که پس از جامی شعر به لحاظ اندیشه، رهاوردی ندارد، گفت: زبان جامی بیانگر آن است که اشراف کاملی به متون خود داشته است و به جای دشوارگویی از زبان برای سیر و سلوک استفاده می کند.

وی اظهار داشت: ما درباره بزرگان مان باید به این نکته توجه کنیم که این بزرگان فراتر از این مرزهای محدود و تنگ هستند که اهل سیاست برای ما ترسیم کرده اند. وقتی از منظر فرهنگ و اندیشه و هنر به جهان نگاه کنیم، هیچ انسانی خارجی نیست و آنها که باهم هم زبان اند، خویشاوند هستند. هر انسانی در هر کجای جامعه بشری زندگی می کند، بیگانه نیست. بیگانه کسی است که با ارزش های انسانی، بیگانه باشد. لذا این نقش را بزرگان ادب دارند که مرزها را بر می دارند و به نظرم یک روز اهل فرهنگ و اندیشه یک روزی این حرف را به کرسی خواهند نشاند که حق با فرهنگ، اندیشه و شعر است.

 

جامی سخنی وحدت انگیز و  تفکری جامع و انسان مدارانه دارد

دکتر علیرضا قیامتی، در ادامه این نشست  گفت: جامی جایگاهی که در شعر و ادب پارسی دارد، مشخص است اما در کشور ما آنچنان که باید و شاید به نام و جایگاه عبدالرحمان جامی نپرداخته است و اینطور بیان می شود چون تقلید کرده است، یک مقلد و ضبط صوت بزرگ بوده است. اما این در حالی است که می توانیم اندیشه جامی و تاثیر آن را از چین تا سمرقند، بخارا، خجند، تاجیکستان، افغانستان و هند ببینیم. این نشان می دهد، شهرت جامی فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران است. حتی دنیای غرب هم، جامی را شناخته است و به آن توجه کرده است و بسیار از آثار آن را ترجمه کرده اند. 

وی ادامه داد: جامی در قله شعر ما ایستاده است. قله‌ای که فردوسی بزرگ و عطار و... به وجود آورده است. جامی میراث دار بزرگان شعر ایران است که عصاره این قله های ادب فارسی را گرفت است. او شعرشناس است و ادبای پیش از خود را به خوبی می شناخت. سخن جامی وحدت انگیز و موجب همبستگی کل بشر بود. او  تفکری جامع و انسان مدارانه داشت. 

قیامتی اظهارداشت: جامی همچنین در زمانه خود، خون تازه ای در عرفان دمید. عرفانی که به خانقاه بازی و فرقه بازی گرفتار شده بود. فریاد او بر این تصوف دروغین بلند شد. او بزرگترین شارح اندیشه های وحدت وجودی است. هم اندیشه های معنوی را و هم عرفان آزادمنشانه را شرح می کند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: جامی در گونه های مختلف ادبی هم سرآمده بود. او زیباترین مرثیه سرایی های زبان فارسی را دارد. نیایش های جامی دل انگیز و عارفانه است. شعر و ادبیات عرب هم در دست جامی است. بعد از سعدی هیچ کس به اندازه جامی به شعر و ادبیات عرب مسلط نبوده است.

وی گفت: امیدوارم نگاه به جامی در جایگاه واقعی خودش قرار بگیرد. سخن او هم در زمینه ملی و هم مذهبی می تواند وحدت بخش باشد. جامی می تواند الگوی خوبی باشد و پیوند دهنده فارسی زبانان و مردم آسیای مرکزی باشد.

 

جامی پژوهی در افغانستان جایگاه ویژه ای دارد

خلیل اله افضلی هم در این نشست به اهمیت و جایگاه جامی پژوهی در افغانستان پرداخت و افزود: این شاعر بزرگ در شهر هرات جایگاه ارزشمندی دارد. پژوهش درباره جامی از سال 1310 در مجله ادبی هرات آغاز شده است و انجمن جامی در افغانستان راه اندازی شده است.

وی تصریح کرد: در سال های گذشته، همایش برای جامی در افغانستان برگزار شد که از دل این همایش 9 کتاب بیرون آمد و منتشر شده است که از جمله آن می توان به کتاب های جامی و ابن عربی، نقد فلسفی و شرح رباعیات جامی و غزل های جامی اشاره کرد.

وی افزود: در سال های اخیر توجه ویژه ای به شعر جامی در افغانستان به ویژه در هرات شده است. 25 پایان نامه درباره جامی نوشته شده است و دیدگاه های جامی مورد واکاوی قرار داده اند و همایش هایی در کابل و هرات برای جامی برگزار شده است و به زودی نیز کتابی درباره این شاعر بزرگ از سوی موسسه پژوهشی بایسنغر منتشر می شود.

نشست «بزرگداشت شاعر برجسته ایرانی خاتم الشعرا عبدالرحمان جامی» همزمان با چهارمین روز از هفته کتاب از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار و به صورت زنده از طریق اینستاگرام این موسسه پخش شد.

بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «دانایی؛ مانایی» از ۲۴ آبان آغاز و تا ۳۰ آبان ماه ۱۳۹۹ ادامه دارد.