بازگشت
خردورزی نهفته در «سخن» پیوند و ارتباطی بنیادین با دانش خداوندی دارد
1402/07/15-12:34
مجید آقائی در جمع دانشجویان و علاقه‌مندان حوزه ادبیات در حاشیه یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تاجیکستان گفت: از نظر فردوسی خردورزی نهفته در «سخن» پیوند و ارتباطی بنیادین با دانش خداوندی دارد و بازتابی از خرد بی‌انتهای اوست.
به گزارش روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، مجید آقائی؛ پژوهشگر و شایسته تقدیر پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد درباره «تلقیات معنایی مستتر در واژه «سخن» از منظر فردوسی و حکمت فارسی» در جمع دانشجویان و علاقه‌مندان حوزه ادبیات در حاشیه یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تاجیکستان سخن گفت.
آقائی با بیان اینکه اساسا مبانی گفتار و روایتگری از نظر حکیمان و فیلسوفان یونان باستان ارتباطی مستقیم با دو مفهوم «میتوس» و «لوگوس» دارد، گفت: از نگاه آنان «میتوس» به مثابه تلاش ابتدایی انسان برای شناخت هستی، روایتی گفتاری است که ریشه در تصورات و اوهام او دارد. از این منظر، اساطیر برساخته‌هایی معرفتی برای فهمِ ساز و کار حاکم بر جهان و هستی‌اند. با دگرگونی در ساختار معرفت انسان و شکل‌گیری شناخت خرد بنیاد و انسان محور، گفتار «میتوسی» به مفهوم «لوگوس» یا گفتار خردورزانه که در بنیاد با خرد مطلق حاکم بر جهان پیوند دارد، دگردیسی پیدا می‌کند.
این نویسنده ادامه داد: این تلقی در حکمت مسیحی، کتاب مقدس و عبارت: «و در ابتدا کلمه (لوگوس) بود و خداوند کلمه بود.» بازتاب می‌یابد. از منظر واژه شناختی، همین تلقی «میتوسی» از هستی نزد حکمای ایرانی و به طور مشخص حکیم ابوالقاسم فردوسی در واژه «افسانه» تبلور می‌یابد. فردوسی مقصود خود از بیان گفتار و روایات اساطیری موجود در شاهنامه را توجه به مضامین معنایی و معرفتی مستتر در آنها بر می‌شمرد و می‌گوید:
«تو این را دروغ و فسانه مدان / به رنگ فسون و بهانه مدان
ازو هرچه اندر خورد با خرد / دگر بر ره رمز و معنی برد».
وی افزود: در تناظر با واژه «لوگوس»، به باور فردوسی، هنگامی که گفتار با خرد پیوند می‌خورد، روایات گفتاری در قالب «سخن» نمود پیدا می‌کنند. فردوسی در این زمینه می‌گوید:
«گذشته سخن یاد دارد خرد/ به دانش روان را همی پرورد».
آقائی در ادامه با اشاره به نظر فردوسی در زمینه خاستگاه خردورزی نهفته در سخن گفت: از نظر فردوسی خردورزی نهفته در سخن، پیوند و ارتباطی بنیادین با دانش خداوندی دارد و بازتابی از خرد بی‌انتهای اوست. در این زمینه می‌گوید: «به نام خداوند جان آفرین/ حکیم سخن در زبان آفرین». این تلقی در آرای سایر حکمای فارسی زبان نیز حضوری تام دارد. جامی می‌گوید: «سخن از عرش برین آمده است/ بهر پاکان به زمین آمده است».
آقائی در پایان گفت: همانگونه که حکمای یونان گوش سپردن هستی به «لوگوس» یا «ندای خردمندانه وجود» را لازمه ظهور می‌دانند، حکمت پارسی نیز گوش جان سپردن به سخن الهی را موجب ظهور و موجودیت هستی می‌داند. چنانکه مولوی می‌گوید: «انگ رسید از عدم گفت عدم بلی نعم/ می‌نهم آنطرف قدم تازه و سبز و شادمان».
گفتنی است یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تاجیکستان با حضور هشت کشور خارجی و مشارکت ۵۰ ناشر از کشورهای مختلف از یازدهم تا سیزدهم مهر ماه ۱۴۰۲برگزار شد و خانه کتاب و ادبیات ایران در غرفه‌ای به متراژ ۲۲ متر مربع با عرضه ۸۰۰ عنوان کتاب در موضوعات ادبیات کلاسیک و معاصر، شعر، داستان و کتاب‌های مرتبط با پیامبر اکرم (ص) در این نمایشگاه شرکت کرد.
