بازگشت
خلاقیت؛ حلقه مفقوده سفرنامه‌نویسی برای نوجوانان
1394/02/25-15:32
به گزارش ستاد خبری بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست «سفرنامه و خاطره‌نویسی برای نوجوانان» با حضور عزت‌الله الوندی، نویسنده کودک و نوجوان جمعه 25 اردیبهشت ماه برگزار شد.
الوندی در ابتدای این نشست با اشاره به تاریخچه سفرنامه‌نویسی، اظهار کرد: نخستین سفرنامهنویسان، یونانیان باستان بودند که با هدف اکتشافات جغرافیایی سفرهایی به کشورهای مختلف کردند و تجربیات و یافته‌های خود را در قالب سفرنامه درآورند. به دنبال آنها رومیان نیز دست به سفرهای اکتشافی زدند و حوادثی را که در این سفرها برآنها گذشته بود، مکتوب کردند.
وی افزود: در ایران نیز از دوره باستان سفرنامه‌نویسی رواج داشته است؛ اما بعد از ورود اسلام این آثار شکل تخصصی به خود گرفت. استخری، شریف ادریسی، ابوریحان و ناصرخسرو قبادیانی از مهمترین سفرنامهنویسان این دوره از تاریخ ایران بودند، اما در دوره معاصر یعنی از ابتدای عصر قاجار اتفاقاتی در این سرزمین رخ داد که موجب گسترش سفرنامه‌نویسی شد و آن ورود سیاحان اروپایی به ایران بود.
این داستان‌نویس، با بیان اینکه مستشرقانی که به ایران آمدند و تجربیات خود را در قالب سفرنامه منتشر کردند، ایرانیان را با فرهنگ نوین سفرنامه‌نویسی آشنا کردند، عنوان کرد: به دنبال این جریان تعدادی از ایرانیان نیز شروع به نگارش سفرنامه کردند. عبداللطیف شوشتری، زین‌العابدین مراغه‌ای، میرزا محمد حسین فراهانی و ناصرالدین‌شاه قاجار از مهمترین این افراد بودند.
وی ادامه داد: سفرنامه یکی از عوامل مهم در انتقال خرده‌فرهنگ‌ها و رسانه‌ای بین فرهنگی است. با وجود این، سفرنامه در کشور ما یک قالب فراموش شده است و آثار شاخصی در این زمینه منتشر نمی‌شود. یکی از مهمترین دلایل آن، این است که هدفی برای بیان سفرنامه‌ها از سوی نویسندگان وجود ندارد.
الوندی با اشاره به سفرنامه‌هایی که در سال‌های اخیر برای نوجوانان نوشته شده، اظهار کرد: «پنج روز در نیمروز» نوشته محمدکاظم مزینانی و «جای پای ابراهیم» تالیف محمد ناصری دو اثری است که در شرایط فقر سفرنامه‌نویسی در ایران، نقطه مثبتی محسوب می‌شود. در حقیقت تلاشی که در این زمینه صورت گرفته بسیار اندک است و برآورده‌کننده عطش جامعه نسبت به سفرنامه نیست.
وی با اشاره به بازآفرینی سفرنامههای کهن برای گروه سنی نوجوان، گفت: بازآفرینی متون کهن یک قالب و سبک ادبی رایج به‌شمار می‌آید که بسیاری از نویسندگان به آن پرداخته‌اند. این متون هم بازتاب‌دهنده رویدادهای تاریخی است و هم منعکس‌کننده نوع ادبیاتی است که در آن دوره تاریخی کاربرد داشته است. اگر بتوانیم متن سفرنامههای کهن را برای نوجوانان قابل درک کنیم، قطعا برای آنها جذاب خواهد بود.
الوندی در پایان گفت: خلاقیت و جسارت دو عنصر مهم در نگارش سفرنامه برای نوجوانان است. متاسفانه در سفرنامه‌نویسی از خلاقیت دور هستیم که شاید دلیل آن هم نداشتن جسارت نویسنده باشد. یکی از نکات مهمی که در سفرنامه‌نویسی باید رعایت شود این است که مختصات زمانی و مکانی را درنظر نگیریم و کلیشه‌ها را بشکنیم تا مخاطب جذب اثر شود.
بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از 16 تا 26 اردیبهشت ماه در مصلی امام خمینی (ره) با شعار «خواندن، گفت‌وگو با جهان» برپاست.
