نشست «آسیب‌شناسی ترجمه‌ی آثار ادبی ترکی استانبولی به زبان فارسی»، شنبه (16 اردیبهشت) با حضور مترجمان ایرانی آثار ادبی ترکی استانبولی کاوه خلف، آیدین روشن و امیر صدیقی در سالن بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

به گزارش ستاد امور رسانه‌ای و خبری سی‌‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، امین صدیقی زبان‌شناس فارسی در این نشست با تاکید بر رعایت اصول اولیه در ترجمه گفت: توجه به ژانر، سبک و نوع متن سه اصل اولیه در رعایت ترجمه از هر زبانی به شمار می‌‌رود اما علاوه بر رعایت اصول اولیه باید به اصطلاحات، فرم و لحن شاعر توجه داشت.

صدیقی درباره‌ی تاریخ ترجمه‌ی آثار ترکی در ایران گفت: ترجمه‌ی آثار ترکی به زبان فارسی، ابتدا در حوزه‌ی شعر و سپس در حوزه‌ی داستان، رمان، نمایشنامه و پژوهش ادبی و عرفانی انجام گرفت و این روند ترجمه، وضعیت مطلوبی در ایران نداشته و اغلب ترجمه‌ی کارهای عزیز نسین خلاصه شده است.

وی ادامه داد: ترجمه در حوزه‌ی رمان ترکی بعد از جایزه‌ی نوبل ادبیات اورهان پاموک افزایش یافته و ترجمه‌های متعددی از آثار این نویسنده با استقبال بالای مردم ایران روبرو شد.

وی درباره‌ی آسیب‌های ترجمه از زبان ترکی استانبولی به زبان فارسی گفت: از عمده مشکلات این حوزه ترجمه‌ی آذربایجانی‌های ایران از زبان ترکی است که به دلیل اختلاف زبان میان این دو و وجود واژه‌های مشترک اشکالات عمده‌ای در ترجمه رخ می‌‌دهد.

صدیقی درباره‌ی عدم آشنایی مترجمان ایرانی در حوزه‌ی ترجمه بیان کرد: تسلط صرف بر زبان مبدا در ترجمه کافی نبوده و شناخت زبان ادبی و فرم روایی متن در ترجمه تاثیرگذار است.

وی مشکلات دیگر در ترجمه‌ی آثار ترکی را شتابزدگی ناشران برای چاپ دانست و تشریح کرد: گاهی انگیزه‌های تجاری موجب می‌‌شود مترجمان با سرعت بالایی دست به ترجمه‌ی آثار زده و این شتابزدگی نه تنها در میان ناشران بلکه در میان مترجمان برای سبقت در ترجمه و کسب شهرت روی می‌‌دهد.

ترجمه‌، یک اثر مستقل ادبی است

کاوه خلف مترجم و کارشناس ادبیات ترکی در ایران گفت: ترجمه می‌‌تواند خود به عنوان یک اثر مستقل ادبی بوده و به زعم ترجمه بودن ماندگار شود و یا از بین رود و نمی‌‌توان از ترجمه انتظار انتقال تمام مفاهیم را از متن اصلی داشت.

خلف معضل اصلی ترجمه در ایران را عدم رعایت حق تالیف دانست و گفت: به جز تنها یک کتاب، سایر آثار نویسندگان ترکی استانبولی بدون اجازه از مولف در ایران منتشر شده‌اند. در نمایشگاه کتاب حاضر نیز به دلیل وجود این مشکل نتوانستیم نویسنده‌ی ترکی زبان را به ایران دعوت کنیم.

وی عدم تخصص مترجمان ایرانی در حوزه‌ی ادبیات ترکی، مقاصد تجاری ناشران، و کسب شهرت و افتخار برای مترجمان را عامل دیگر آسیب‌های ترجمه در این حوزه عنوان کرد.

وضعیت ترجمه‌ی آثار ترکی در ایران بهتر از ترکیه است

در انتهای این نشست، آیدین روشن مترجم آذری زبان ایرانی گفت: اغلب مترجمان ایرانی برای ترجمه آثار ترکی ابتدای سراغ دو شاعر معروف اورهان ولی و ناظم حکمت رفته‌اند از این رو از سال 1955 آثار مدرن ترکیه در ایران به صورت جامع ترجمه نشده است.

وی عدم توجه به شعرهای عاشقانه و سوررئالیستی ترکی زبان را از مشکلات دیگر ترجمه‌ی آثار ترکی در ایران دانست و همسو شدن مترجمان ایرانی با جریان‌های سیاسی ترکیه را از ایرادات دیگر ترجمه در این زمینه عنوان کرد.

روشن گفت: وضعیت ترجمه‌ی آثار ترکی در ایران به مراتب بهتر از ترجمه‌ی آثار فارسی به ترکی است و تا آنجا که من اطلاع دارم ترجمه‌ی آثار ایرانی در ترکیه محدود به آثار احمد شاملو و فروع فرخزاد است.

سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب برگزار می‌شود. مجموعه شهر آفتاب در اتوبان خلیج فارس، روبه روی حرم مطهر امام خمینی (ره) قرار دارد.