یک کتاب‌شناس و نسخه‌پژوه در مراسم بزرگداشت روز میراث عنوان کرد: یکی از عنصرهای برجسته‌ی تاریخ کشور ما شمشیر است، اما میراث سلسله‌هایی که در تاریخ ایران حاکم شدند، علاوه بر شمشیر و کشتار، حفظ ثغور و حمایت از قلم بوده است.

به گزارش ستاد امور رسانه‌ای و خبری سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، بزرگداشت روز میراث مکتوب و اسناد ملی با سخنرانی اکبر قمی‌ایرانی مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب، غلامرضا جمشیدنژاد اول متخصص تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی، جمشید کیان‌فر کتاب‌شناس و نسخه‌پژوه و سیدسعید میرمحمدصادق معاون پیشین پژوهش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس و نویسنده‌ی کتب و مقالات تاریخی و به پیشنهاد مرکز پژوهشی میراث مکتوب در سرای اهل قلم علمی‌و فرهنگی نمایشگاه کتاب برگزار شد.

مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب روز سه‌شنبه (19 اردیبهشت) در این مراسم، با بیان اینکه افتخار ما به فعالیت‌های موسسه به‌لحاظ کمی‌نیست، گفت: آنچه باعث افتخار است، این است که موسسه تبدیل به یک حرکت و جنبش فرهنگی شده است. در دانشگاه‌ها و جوامع علمی ‌کشور، بحث تصحیح متون اهمیت ویژه‌ای یافته و عده‌ای را علاقه‌مند کرده است. اکنون این مبحث در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود و تمامی ‌این جریان در اثر فعالیت‌های مرکز پژوهشی میراث مکتوب است.

اکبر قمی‌ایرانی ادامه داد: ما در تاریخ این مرکز پژوهشی، مشکلات زیادی داشته‌ایم و مجبور بوده‌ایم حتی از تیراژ کتاب‌های خود به دلیل کمبود بودجه بکاهیم؛ اما به هرحال در کشوری زندگی می‌کنیم که متاسفانه مسائل سیاسی و اقتصادی همیشه در راس بوده و کمتر به حوزه‌ی فرهنگ توجه شده است. ما همچنان چالش‌های زیادی در عرصه‌ی نشر داریم. در تهران چندین مغازه به مقاله‌سازی و پایان‌نامه‌سازی می‌پردازند.

وی افزود: امیدوار هستیم تمامی‌مشکلات روزی برطرف شود. ضمن اینکه امیدواریم زمینه‌های شناسایی و پژوهش آثاری که همچنان در شبه‌قاره‌ی هند و ترکیه باقی‌مانده است، برای ما در مرکز پژوهشی آثار مکتوب فراهم شود.

تاریخ ایران دچار دوگانگی نیست

در ادامه‌ی ‌این نشست، غلامرضا جمشیدنژاد اول با بیان اینکه میراث مکتوب ملی ایران شامل دو بخش است، بیان کرد: یکی بخش پیش از اسلام و دیگری بخش پس از اسلام. خوشبختانه هر دو بخش میراث ملی ما ریشه در میراث مکتوب الهی دارد؛ از اوستای زرتشت در دوران پیش از اسلام گرفته تا دوران اسلامی‌ که اساس آن قرآن مجید است. با توجه به میراث مکتوب جای بحث نمی‌ماند که دین ما ایرانی است یا عربی. این یک تقسیم‌بندی ظاهری است؛ چراکه اصل مطلب مبتنی بر وحی الهی است و این وحی به هیچ‌وجه دوگانه نیست.

این متخصص تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی‌ در ادامه گفت: من از برخی پژوهشگران تعجب می‌کنم که پرستش ایرانیان را به یکتاپرستی سامی ‌و دوگانه‌پرستی آریایی تقسیم می‌کنند. چنین تقسیمی ‌از اساس جایگاهی ندارد. با مداقه در اوستای زرتشت و قرآن مجید مشخص می‌شود که هر دو کتاب از وحدت خدا دم می‌زنند. اگر اهورا مزدا و اهریمنی هست، در قرآن مجید هم الله و ابلیس هست. البته هرگز این به معنای دوگانه‌پرستی نیست. بنابراین جایی برای تشکیک در یگانه‌پرستی ایرانیان باقی نمی‌ماند.

شمشیر و قلم دو عنصر موثر در تاریخ ایران

جمشید کیان‌فر نیز در این مراسم، ضمن اشاره به ‌این مطلب که همیشه دو عنصر در کشور برجسته بوده است، گفت: با نگاهی به تاریخ متوجه می‌شویم یکی از عنصرهای برجسته‌ی تاریخ کشور ما شمشیر است، اما میراث سلسله‌هایی که در تاریخ ایران حاکم شدند، علاوه بر شمشیر و کشتار، حفظ ثغور و حمایت از قلم بوده است.

این کتاب‌شناس و نسخه‌پژوه اضافه کرد: نیروی دوم جاری در تاریخ ایران، قلم است. آنچه زیر سایه‌ی شمشیر برای ما به جا مانده، توسط اهل قلم رخ داده است و یکی از بزرگ‌ترین کتاب‌های تاریخ ما را شخصی به نام طبری نوشته که اهل دیوان است. کلیه‌ی کتاب‌های فقهی، تفاسیر قرآنی، کتاب‌های فلسفی، جغرافیایی و حقوقی و حتی کتاب‌های زراعت و صناعت را اهل قلم نگاشته‌اند و سبب شده‌اند امروز موسسه‌ای به نام مرکز پژوهشی میراث مکتوب شکل بگیرد.

وی با بیان اینکه تنها محتوای کتاب‌های به‌جامانده از تاریخ اهمیت ندارد؛ بلکه نوع نگارش و قلم آن نیز حائز اهمیت است، گفت: ما در تاریخ شخصی به نام تیمور را داریم که آنچه از وی می‌دانیم سه یورش مخرب به ‌این سرزمین است؛ اما همین تیمور صرف‌نظر از ویرانی‌هایی که ‌ایجاد کرد، محدوده‌ی امن و امانی در منطقه‌ی خود به وجود آورد. اگر در دوران تیموری آن امنیت بالا پدید نمی‌آمد، هیچ‌گاه هنر خوشنویسی ما و بویژه نستعلیق به‌ این درجه نمی‌رسید.

نقش مرکز میراث مکتوب در ارائه‌ی موضوع به پژوهش‌ها

در بخش بعدی این نشست، سید سعید میرمحمدصادق با بیان اینکه حدود 25 سال از آغاز به فعالیت مرکز پژوهشی میراث مکتوب می‌گذرد، گفت: اوایل کار این مرکز، دانشجویان از آن به عنوان مکانی امن استفاده می‌کردند تا مقالات خود را در مجلات مرکز به چاپ برسانند. بسیاری از صاحبان آن مقالات اکنون از اساتید دانشگاه‌ها هستند و مرکز پژوهشی میراث مکتوب برای رشد آنان فرصتی فراهم کرد.

معاون پیشین پژوهش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس در ادامه اظهار کرد: مرکز پژوهشی میراث مکتوب از آغاز فعالیت تاکنون 305 عنوان کتاب به جامعه‌ی علمی ‌عرضه کرده است. این مرکز از طریق سه مجله علمی ‌با جامعه‌ی مخاطب خود ارتباط برقرار کرده و تعداد زیادی نشست‌های تخصصی برگزار کرده است.

این نویسنده‌ی کتاب و مقالات تاریخی افزود: مرکز پژوهشی میراث مکتوب در این 25 سال با تولید آثار خود سبب شده بسیاری از پژوهش‌ها براساس موضوعات مرکز شکل بگیرد و این نقش بی‌بدیل مرکز در جامعه‌ی علمی ‌کشور بوده است.

 

سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه‌ی نمایشگاهی شهر آفتاب برگزار می‌شود. مجموعه‌ی شهر آفتاب در اتوبان خلیج فارس، روبه روی حرم مطهر امام خمینی (ره) قرار دارد.