بازگشت
مک‌فارلین برای ایران یک قمار بود
1404/02/25-16:14
آیین رونمایی کتاب «قمار» با مضمون بازخوانی مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا، منتشرشده در انتشارات معارف، با حضور سیدجواد حسینی، استاد دانشگاه امام صادق(ع) و سیدمهدی دزفولی، نویسنده اثر، پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.
به گزارش ستاد خبری سیوششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، آیین رونمایی کتاب «قمار»، نویسنده این کتاب بیان کرد: این کتاب محصول کار پژوهشی است. سال ۱۳۹۹ چاپ اول کار را داشتیم که مربوط به مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۵ بود. به‌دلیل حساسیت ایران و آمریکا، این پرونده مهم و کلیدی است.
سیدمهدی دزفولی ادامه داد: الگوی مذاکرات به‌دلیل اشتباه بودن مذاکرات که با حواشی همراه بوده، حساسیت‌هایی هم داشته؛ لذا در دوره‌های مختلف از دوره آقای رفسنجانی تا دوره آقای روحانی مورد توجه قرار گرفت. ایران در این چهل سال اخیر، در این زمینه یک تا دو کتاب بیشتر منتشر نکرده و خیلی محدود درباره این مذاکرات کار شده است. مضاف بر اینکه در خارج از ایران مستندهای بسیاری ساخته شد؛ اما در ایران یک مستند ساخته شد و خیلی هم راجع به این موضوع صحبت نشد.
وی افزود: نزدیک به ۴۰ سال است این سؤال مطرح است که آقای روحانی در مذاکرات مک‌فارلین حضور داشته‌اند یا خیر. نکته بعدی آقای هاشمی است. ایشان در زمان حیات خود به‌طور خلاصه در خاطراتشان به این موضوع پرداخته است. همچنین، بعضی از افراد که در این پرونده دخیل بودند، فوت شدند یا برخی همچنان و به‌دلایل مختلف تمایلی به مصاحبه ندارند.
دزفولی درباره پرونده مک‌فارلین گفت: پرونده مک‌فارلین همچنان مسائل باز بسیار زیادی دارد که باز بودن این مسائل پیچیدگی کار را بسیار می‌کند. اساساً پرونده مک‌فارلین نشان‌دهنده این است که یک جناح در کشور به‌دنبال مذاکرات بوده‌‌اند. «قمار» به نسبت کارهایی که در این سال‌ها منتشر شده است، کار خوبی است.
نویسنده کتاب «قمار» عنوان کرد: بعد از نگارش این کتاب، دو تا سه سند خارج از ایران منتشر شد. یکی از آن‌ها مربوط به مذاکرات صدّام بود که به‌دنبال قضیه آمریکا بود. از طرفی دیگر، مواضعی که خود سران سیاسی داشتند، مهم بود؛ چون اختلاف نظرهای سیاسی کاملاً مشخص بود. فهم اتفاقات کمک می‌کند تا درک بهتری از دهه ۱۳۶۰ داشته باشیم.
سیدجواد حسینی، استاد دانشگاه امام صادق(ع)، بیان کرد: حوادث جمهوری اسلامی پس از انقلاب دارای پرونده‌های سیاسی بسیار است. اگر از ابتدای انقلاب نگاه کنید، پرونده‌های بسیاری وجود دارد که یکی از آن مسائل مک‌فارلین است، معتقدم مک‌فارلین و مسئله ایران و آمریکا ریشه‌دار است و هر بار خود را با یک واقعه نشان داده و در دولت‌های مختلف خود را به یک شکل نشان داده است. آمریکایی‌ها پس از انقلاب، همچنان مسئله ارتباط ایران با آمریکا را دارند؛ لذا یکی از پیچیده‌ترین مسائل، مسئله مک‌فارلین است.
وی ادامه داد: درباره رابطه ایران و آمریکا همواره در بین برخی افراد در جمهوری اسلامی ایران تلاش شد مسائل پیگیری و سپس، حل شود. آنچه در مسئله مک‌فارلین به‌عنوان بهانه مذاکرات مطرح شد، مسئله دفاع مقدس و جنگ است. جنگ ایران و عراق بازیگران دیگری مانند عربستان و شوروی داشت؛ لذا پیروز شدن ایران یک معنی و پیروز شدن عراق معنی دیگر داشت. آنچه بهانه ورود اطلاعات و آمدن هیئت آمریکایی شد، این مسئله بود.
حسینی درباره کتاب «قمار» عنوان کرد: «قمار» عنوان خوبی برای کتاب است. ممکن است این ریسک منجر به نفع بسیار یا منجر به زیان بسیاری شود. مک‌فارلین برای ایران یک قمار بود که در دولت‌های مختلف نشان داده شده است. این مذاکرات و قمار به‌نفع ایران نبوده است.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) افزود: نقطه اصلی این کتاب که جای تبریک به نویسنده دارد، این است که این ماجرا یک بار بازخوانی شده است. ماجرای مک‌فارلین داستان یک قتل است که یک کارآگاه تمام شواهد را کنار هم قرار می‌دهد و تحلیل و بررسی می‌کند.
حسینی درباره مک‌فارلین گفت: مک‌فارلین تلاش کرده با بخشی از داده‌های این پرونده، پرونده را جمع کند و تحلیلی ارائه دهد. سه جریان در ماجرای مک‌فارلین وجود داشت و در این ماجرا شخصیت‌های بزرگ نقش‌آفرینی داشتند.
وی ادامه داد: در فضای تاریخی، تحلیلی و دانشی می‌توانیم تکه‌های مختلف یک واقعه را کنار هم قرار دهیم و تلاش کنیم یک روایت کامل از ماجرا به مخاطب ارائه دهیم. یکی از کارهای اثرگذار در جریان‌شناسی این است که ما کتاب‌های متعدد داشته باشیم. در این کتاب تا حدودی به ماجرای مک‌فارلین نزدیک شده‌ایم؛ اما در این کتاب ذکر شده است که جنبه‌هایی از مک‌فارلین نیامده است.
وی افزود: این کتاب خوب است و تلاش خوبی صورت گرفته و نویسنده قلم خوبی داشته؛ اما جنبه‌هایی از ماجرا نیاز دارد در کتاب‌های بعدی چاپ شود. در «قمار» نویسنده تلاش کرده مطلب تحلیلی خود را با ضمایم همراه کند.
حسینی بیان کرد: کارگردان بسیاری از پرونده‌های دهه ۱۳۶۰، مرحوم هاشمی رفسنجانی است. ایشان به‌علت هوش سیاسی‌ای که داشت، سعی کرد در ماجراهای مختلف حضور داشته باشد و کوشید یک سری پرونده را به دست بگیرد؛ اما فعال بودن ایشان در پرونده‌های مختلف نشان می‌دهد یکی از شخصیت‌های فعال در دهه ۱۳۶۰ بوده است.
وی افزود: این کتاب یکی از پرونده‌های مهم تاریخ جمهوری اسلامی در دهه ۱۳۶۰ است. یکی از پرونده‌هایی که در دهه‌های بعد هم تأثیرگذار بود، همین پرونده مک‌فارلین است. همچنین کمی هم باید به مسئولانی که در دهه ۱۳۶۰ فعالیت می‌کردند، حق بدهیم. ۳۷ کشور به عراق کمک می‌کردند.
آقای هاشمی به‌دنبال پیروزی و سپس صلح بود. سال ۱۳۶۵ نیازمند یک سری امکانات بودند و تأمین این امکانات نظامی برای ما سخت بود.
وی درباره تحریم تاریخ بیان کرد: اگر بخواهیم تاریخ را تحریم کنیم، نمی‌توانیم یک واقعه را از دل آن دربیاوریم و با اتفاقات امروزی مقایسه کنیم. باید در آن فضا قرار بگیریم و تجسم کنیم و بعد تصمیم بگیریم چطور قضاوت کنیم. در دهه ۱۳۶۰، پرونده‌های بسیار زیادی وجود دارد که جذاب‌اند و برخی از پرونده‌های این دهه، اتفاقات اخیر را رقم می‌زنند.
حسینی افزود: پرونده مک‌فارلین دارای چند متغیر است و افراد مختلفی در آن نقش دارند. ما اگر روایت و تحلیل نکنیم، دشمنان روایت می‌کنند و روایت اول را هم رقم می‌زنند. این کتاب تلاش خوبی کرده تا روایت اول و اصلی را رقم بزند.
سیوششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار بخوانیم برای ایران در محل مصلای امام خمینی(ره) ادامه خواهد یافت. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.
