بازگشت
هوش مصنوعی در بازار نشر کودک و نوجوان؛ تهدید یا فرصت؟!
1404/02/26-20:53
بحث پیرامون تأثیر هوش مصنوعی (AI) بر صنایع مختلف همچنان داغ است و بازار کتاب کودک ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. در نشست تخصصی «چالش‌های هوش مصنوعی و نشر کتاب در ایران»، کارشناسان و فعالان حوزه نشر کودک به بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای بالقوه این فناوری نوظهور در این بازار پرداختند.
به گزارش ستاد خبری سی‌وششمین نمایگشاه بین‌المللی کتاب تهران، یکی از مهم‌ترین فرصت‌های مطرح‌شده، تسهیل فرآیند چاپ و نشر کتاب است. به‌گفته علی محمدپور، دبیر ناشران دیجیتال که سابقه همکاری با ناشران و نویسندگان کودک و نوجوان را دارد، هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان یک دستیار قدرتمند عمل کند. او با اشاره به تجربه شخصی خود در یک انتشارات خارجی، ترجمه سریع و آسان متون از زبان‌های مختلف مانند ترکی و فرانسوی را به‌عنوان یک مزیت بارز هوش مصنوعی عنوان کرد. علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند در مراحل اولیه تولید کتاب نیز یاری‌رسان باشد.
این کارشناس به تجربه خود به عنوان نویسنده اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی قادر است غلط‌های املایی و نگارشی را تشخیص داده، نیم‌فاصله‌ها را رعایت کرده و حتی ویراستاری متون را با حفظ لحن نویسنده انجام دهد.
با وجود فرصت‌های قابل‌توجه، تهدیدهایی نیز در این میان وجود دارد. یکی از این تهدیدها، سهولت انتشار کتاب توسط افراد غیرحرفه‌ای یا ناشران ضعیف است که می‌تواند منجر به افزایش بی‌کیفیت آثار منتشرشده شود. همچنین، نویسندگان می‌توانند بدون گذراندن مراحل معمول نشر، مستقیماً اقدام به انتشار کتاب خود کنند. با این حال، کارشناسان معتقدند که این تهدید با آموزش و ارتقای سطح دانش فعالان بازار قابل‌کنترل و بهبود است و بخش حرفه‌ای بازار می‌تواند به‌خوبی آن را مدیریت کند.
در حال حاضر، به نظر می‌رسد که هوش مصنوعی در زمینه تصویرسازی برای کتاب کودک هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد و قادر به تولید تصاویر خلاقانه و متناسب با داستان نیست. به گفته کارشناسان، خلاقیت، عنصر اساسی در داستان‌های کودک و حتی بزرگ‌سال است و هوش مصنوعی هنوز به این سطح از توانایی نرسیده است.
دبیر ناشران دیجیتال ادامه داد: با وجود این، هوش مصنوعی می‌تواند در زمینه جست‌وجو و یافتن اطلاعات مفید برای نویسندگان و ناشران بسیار کارآمد باشد. برای مثال، یک کارشناس اشاره کرد که هوش مصنوعی می‌تواند با جست‌وجوی عمیق در منابع مختلف، دلایلی برای مناسب بودن یا نبودن یک داستان برای گروه سنی کودک ارائه دهد و حتی منابع مورد استفاده را نیز ذکر کند.
از نظر محمدپور، یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای فعلی هوش مصنوعی در بازار کتاب کودک، استفاده نادرست از آن است. محمدپور افزود: برخی کارشناسان به‌دلیل مشغله یا کم‌حوصلگی، از هوش مصنوعی برای خلاصه کردن یا تغییر محتوای کتاب‌ها استفاده می‌کنند که این امر می‌تواند به اصالت اثر و حقوق نویسنده لطمه وارد کند. به‌اعتقاد فعالان این حوزه، آموزش نحوه صحیح استفاده از هوش مصنوعی در صنعت نشر از اهمیت بالایی برخوردار است.
بحث مالکیت اثر، یکی دیگر از چالش‌های جدی هوش مصنوعی در حوزه نشر است. زمانی که هوش مصنوعی با استفاده از منابع مختلف و الگوریتم‌های خاص، محتوایی را تولید می‌کند، تعیین مالکیت آن دشوار می‌شود. این موضوع می‌تواند حقوق ناشران و نویسندگان را با ابهام مواجه کند.
دبیر ناشران دیجیتال عنوان کرد: علاوه بر این، استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند توازن قدرت بین نویسنده و ناشر را تغییر دهد. ناشران ممکن است با اتکا به توانایی‌های هوش مصنوعی در تولید محتوا، نیاز کمتری به نویسندگان احساس کنند و این امر می‌تواند قدرت چانه‌زنی نویسندگان را کاهش دهد.
در پایان، جمع‌بندی نشست حاکی از آن بود که هوش مصنوعی در بازار کتاب کودک ایران هم فرصت‌های ارزشمندی را به همراه دارد و هم چالش‌هایی که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی دقیق است. آموزش نحوه صحیح استفاده از این فناوری، حفظ حقوق مالکیت معنوی و ارتقای سطح کیفی آثار منتشرشده ازجمله مواردی است که فعالان این حوزه باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی(ره) ادامه خواهد یافت. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.
