بازگشت
لزوم سروسامان بخشیدن به وضع ترجمه
1393/02/11-14:08
«ترجمه و علوم انسانی» عنوان نشست پایانی سرای اهل قلم در نخستین روز برپایی بیستوهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بود که در آن «محمدامین قانعی‌راد»، «حسین ملانظر» و «نعمت‌الله فاضلی» در آن به بحث و تبادل نظر پرداختند.
به گزارش ستاد اطلاع‌رسانی بیستوهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، ملانظر سردبیر مجله «مطالعات ترجمه» درباره ترجمه در علوم انسانی و چند و چون آن اظهار کرد: تقسیم‌بندی علوم کاری است که توسط غربی‌ها برای ما انجام شده و اینکه ما دائماً ترجمه می‌کنیم و غربی‌ها توجهی به تولیدات ما ندارند، سئوالی بحث‌برانگیز است.
وی ادامه داد: تقابل شرق و غرب موضوع همیشگی در تاریخ است و از زمانی که غرب دست به استعمار نو و اکتشاف جهان زد، به مدت 300 سال به دنبال اکتشاف و ترجمه و جمع‌آوری آثار شرقی‌ها بود، تا جایی که از قرن 18 میلادی به بعد تحت تأثیر 2 رویداد انقلاب صنعتی و انقلاب فرانسه، از شرق پیشی گرفتند و از آن زمان، احساس نیاز به تولیدات خود را در ما ایجاد کردند.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به احساس عقب‌افتادگی ما در مورد غرب عنوان کرد: ترجمه مطالب علمی و غیرعلمی سال‌هاست که کار ما شده است و نمی‌دانیم که این بحث ترجمه تا چه زمانی ادامه دارد.
قانعی‌راد، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران نیز در ادامه این نشست با اشاره به علاقه و دغدغه شخصی خود در موضوع ترجمه آثار علوم اجتماعی بیان کرد: در حوزه ترجمه علوم اجتماعی، آشفته‌بازاری وجود دارد که باید سروسامان داده شود. در درجه نخست، لازم است ترجمه خوبی از آثار غربی داشته باشیم و بعد به تولید متن دست بزنیم.
وی ادامه داد: در همین زمینه، انجمن جامعه‌شناسی ایران کمیته‌ای را با عنوان «زبان، مفاهیم و واژگان علوم اجتماعی» تشکیل داده است تا به آسیب‌شناسی آثار ترجمه‌شده در این حوزه بپردازد.
قانعی‌راد پایین بودن سطح تولید علمی در کشور را مسئله مهمی خواند و بیان کرد: با وجود پایین بودن سطح تولید علم در ایران، دست کشیدن از ترجمه، فرهنگ ما را دچار رکود خواهد کرد، چرا که ترجمه چیز بدی نیست، بلکه مصرف منفعل در مقابل ترجمه است که نمی‌گذارد ما مترجمان خوبی باشیم.
وی افزود: ترجمه باعث تبادل فرهنگی می‌شود و امری کاملاً متقابل است. برای تولید دانش نیاز به منابع و ذخیره آن که از دستاوردهای کشورهای دیگر حاصل می‌شود امری ضروری است.
قانعی‌راد در ادامه این نشست، با استناد به ترجمه فارسی کتاب «ساخت اجتماعی واقعیت» آفات ترجمه نادرست مفاهیم حوزه علوم اجتماعی را بررسی کرد.
فاضلی نیز در این نشست با اتخاذ موضعی انتقادی به نظرات ملانظر، اظهار کرد: اینکه ما چه خوانشی از ترجمه داریم مهم است، چرا که براساس آن، می‌توان ترجمه را واکاوی کرد.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: متأسفانه در ایران مطالعات ترجمه توسعه نیافته و کنش ترجمه وجود داشته، اما مطالعات ترجمه توسعه نیافته است.
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، توسعه مطالعات ترجمه را نیازی مبرم دانست و اظهار کرد: یکی از اصلی‌ترین مجاری مولد فرهنگ در ایران ترجمه بوده و بنابراین لازم است این مجرا به نحوی دقیق مورد مطالعه قرار گیرد، چرا که مانند هر رسانه‌ای، خود مولد شیوه‌ای خاص از درک جهان و نظم دادن به تفکر است.
بیستوهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، از 10 تا 20 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) برگزار می‌شود.
