بازگشت
لزوم ترکیب نگرش علمی با جنبه‌های اعتقادی در ایران‌شناسی
1393/02/17-15:27
«فتح‌الله مجتبایی» در «دانش ایران‌شناسی در جهان معاصر» که با حضور متخصصان و پژوهشگران حوزه ایران‌شناسی در سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: در حوزه ایران‌شناسی باید نگرش عینی و علمی باید با جنبه‌های اعتقادی و عاطفی ترکیب شود.
به گزارش ستاد اطلاع‌رسانی بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست «دانش ایران‌شناسی در جهان معاصر» که با حضور «زهره زرشناس» استاد زبان‌های باستانی و ایران‌شناسی، «طهمورث ساجدی» پژوهشگر و استاد دانشگاه، «پوران طاحونی» استاد دانشگاه و «فتح‌الله مجتبایی» عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی عصر سه‌شنبه 16 اردیبهشت در سرای اهل قلم این نمایشگاه برگزار شد.
در ابتدای این نشست، مجتبایی ایران‌شناسی را موضوعی نسبتاً جدید خواند و گفت: 2 قرون پیش، برخی رشته‌ها موضوع تحقیقات آکادمیک قرار گرفتند و این موضوعات به صورت مطالعه فرهنگ و زبان‌های شرقی در مقابل فرهنگ و زبان‌های غربی در دانشگاه‌ها مورد بررسی و تفحص قرار گرفتند.
این عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: دو هزار سال پیش از این زمان، مردمانی با زبان، آداب و رسوم خاص تحت عنوان «آریایی» وارد سرزمینی شدند که ما امروز آن را ایران می‌نامیم. پیش از آریایی‌ها، اقوامی در این سرزمین زندگی می‌کردند که پیشرفته و شهرنشین بودند و همین امر باعث کاهلیت آنها شده بود و در نتیجه، آریایی‌ها توانستند بر امور مسلط شوند.
وی افزود: به تدریج، آمیزش دینی و آداب و رسوم میان آریایی‌ها و بومی‌ها به وجود آمد. می‌توان گفت نخستین بار کلمه «ایران» و «آریایی» در اوستا آمده است.
مجتبایی با بیان اینکه مرزهای ایران به دلیل جنگ‌های فراوان متغیر بوده است، توضیح داد: در شاهنامه فردوسی، مرزهای دقیق ایران مشخص شده است.
این نویسنده در پایان سخنان خود میان نگاه ایران‌شناسان ایرانی و خارجی تفاوت گذاشت و یادآور شد: موضوع ایران برای ایران‌شناسان به مبحثی عاطفی بدل شده است، چرا که ایرانیان این سرزمین را مادر خود می‌دانند، حال آنکه ایران‌شناسان خارجی از منظری کاملاً علمی به این موضوع می‌نگرند. ایران‌شناس حقیقی باید این 2 کیفیت را با هم ترکیب کند؛ یعنی نگرش عینی و علمی باید با جنبه‌های اعتقادی و عاطفی ترکیب شود.
در ادامه این نشست، زرشناس ایران‌شناسی را مجموعه‌ای از مطالعات علمی و منظم درباره ایران، فرهنگ، تمدن و زبان‌های باستانی مردم سرزمین ایران در دوره‌های مختلف تاریخی خواند و افزود: ایران‌شناسی در ابتدا یکی از زیرمجموعه‌های خاورشناسی بود. بنابراین، لفظ «ایران‌شناسی» نسبتاً نوساخته است. برای نخستین بار در کتاب «شهریاران گمنام» این لفظ به کار رفت و بعد به تدریج به کتاب‌های دیگر نیز راه یافت.
وی با بیان اینکه پژوهش درباره ایران و فرهنگ پربار آن نیازمند متخصصان این امر است، عنوان کرد: آگاهی از جنبه‌های گوناگون فرهنگ ایران نیازمند پژوهش‌ها و فعالیت‌های علمی در شاخه‌های گوناگون ایران‌شناسی است. امروز که در معتبرترین دانشگاه‌های ایران رشته ایران‌شناسی دایر شده و دانشمندان و محققان ایرانی در حال فعالیت در این مراکز هستند، مناسب‌ترین زمان برای اطلاق نام دانش ایران‌شناسی به این رشته است. در حقیقت زمان سرنوشت‌ساز برای مطالعات ایران‌شناسی فرا رسیده است.
مسئول تحصیلات تکمیلی بنیاد ایران‌شناسی دیگر سخنران این نشست بود که با موضوع پایه‌گذاری رشته ایران‌شناسی در دانشگاه تهران و شهید بهشتی به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: بنیاد ایران‌شناسی از حدود سال 80 فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرد. فراهم کردن محیط مناسب برای پژوهشگران و دانشجویان، سامان دادن تحقیقات ایران‌شناسی اروپاییان و بالا بردن سطح آگاهی عمومی جامعه از اهداف این بنیاد از ابتدا تا کنون است.
طاحونی افزود: آنچه از ابتدا برای این بنیاد اهمیت داشت، شناسایی اسناد باارزش ایران‌شناسی، معرفی آنها و در مرحله بعد، فراهم کردن فرصت نقد و بررسی این اسناد بود. طبیعتاً این کار نیازمند تربیت نیروی متخصص و جوان در حوزه ایران‌شناسی بود. به همین دلیل، ایجاد رشته ایران‌شناسی در دستور کار بنیاد قرار گرفت و این امر در سال 1383 محقق شد.
ساجدی نیز در این مراسم درباره اهمیت دانش ایران‌شناسی در جهان معاصر و اولویت‌های آن گفت: ما باید داده‌های غربی‌ها را در زمینه ایران‌شناسی دریافت کنیم و با استفاده از این داده‌ها و تجربیات آنها در این راه، به تربیت نیروی متخصص بپردازیم.
این مترجم ادامه داد: آینده ایران‌شناسی به‌گونه‌ای خواهد شد که رشته‌هایی مانند تاریخ، سکه‌شناسی و فرهنگ عامیانه مردم را تحت تاثیر قرار خواهد داد و همه اینها زیرعنوان ایران‌شناسی به فعالیت خواهند پرداخت، هرچند هریک از این رشته‌ها به تنهایی اهمیت بسیاری هستند.
بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، از 10 تا 20 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام خمینی(ره) برپاست.
