به گزارش ستاد خبري سراي اهل قلم، «حميد قاضي‌زاده»، كارشناس حوزه كتابداري و اطلاع‌رساني در تعريف فرآيند جستجو تصريح كرد: جستجو به معناي كاوش و كندوكاو يك يا چند منبع اطلاعاتي به قصد يافتن اطلاعات مورد نظر و رفع نياز اطلاعاتي است.

وي با بيان اين كه مفاهيم و سير تحول جستجوي اطلاعات در حوزه‌هاي مختلف علوم كاربرد دارد، تصريح كرد: امروزه، توانا بودن در جستجو به طور فزآينده‌اي در بخش حياتي زندگي هر فرد وارد شده و اين‌كه هر فرد چگونه مي‌تواند به صورت كارآمد از مهارت‌ها و ابزارهاي جستجو و مهارت‌هاي گوناگون در راستاي دسترسي به منابع مورد نياز خود بهره بگيرد، در فضاي مجازي حايز اهميت است.

اين صاحب‌نظر حوزه اطلاع‌رساني و كتابداري، استفاده از مهارت‌هاي جستجوي اطلاعات به عنوان بخش مهم زندگي علمي كاربران را قابل بررسي دانست و توضيح داد: از جمله مزيت‌هاي پژوهش‌هاي مربوط به حوزه‌ي جستجو ، ‌آموزش با هدف كمك به افرادي ا‌ست كه حرفه‌ آنها جستجوي ساختار يافته اطلاعات نبوده و تمايل دارند با يادگيري فنون جستجو به مهارت خود بيافزايند و فهم و درك خود را نسبت به فرآيند جستجو بهبود بخشند.

قاضي‌زاده توضيح داد: ناتوانايي جستجوگران در انتخاب صحيح اصطلاح جستجو ، كم‌بهرگي جستجوگران در گزينش درست عملكردهاي بولي، استفاده نكردن از راهكارهاي مشخص در زمان جستجو و بي‌اطلاعي از اهميت فرآيند جستجو و پيچيدگي‌هاي آن برخي از مشكلاتي‌اند كه كاربران جستجو در اينترنت با آن مواجه‌اند.

اين كارشناس حوزه مجازي اينترنت با توضيح منابع تحقيق در ابزارهاي جستجو افزود: منابع تحقيق يا مرجع، محل‌هايي به شكل چاپي يا الكترونيكي‌اند كه حاوي اطلاعات و دانش اند. منابع چاپي شامل كتاب‌شناسي، فرهنگ‌نامه، دايرة‌المعارف و مراجع رقومي‌اند كه «كتاب‌شناسي‌ها»‌ فهرستي از كتاب‌هاي چاپ شده در يك موضوع يا درباره يك فرد را ارايه مي‌دهند و «فرهنگ‌نامه‌ها» دسترسي به معني يك لغت، سير تاريخي يك واژه، كلمات مترادف و متضاد يك لغت را فراهم مي‌كنند.

وي با تاكيد بر اين كه دايرة‌المعارف‌ها و مراجع رقومي(گزارش‌ها، آمارها، اتفاقات سالانه و آمارها) از جمله ديگر منابع چاپي‌اند كه تعريف جامع و كاملي از موضوع يا علل پديده‌اي به دست مي‌دهند، اظهار داشت: «منابع الكترونيكي» ديگر ابزار جستجوگرند كه در راستاي اهداف منابع چاپي با فرمت و قالب متفاوتي توليد شده اند. اين تغيير قالب، بيشتر به دليل تسهيل و تسريع دسترسي كاربران به اطلاعات مورد نيازشان صورت گرفته است.

قاضي‌زاده تشريح كرد: قالب‌هاي منابع الكترونيكي عبارتند از: «بانك‌هاي اطلاعاتي ناپيوسته، اينترنت، موتورهاي كاوش، پايگاه‌هاي اطلاعاتي، ‌وب نامرئي و وب‌سايت سازمان‌ها». بانك‌هاي اطلاعاتي ناپيوسته شامل تمامي لوح‌هاي فشرده اطلاعات تخصصي و عمومي درباره يك موضوع، مانند لوح فشرده سازمان آمار ايران است.

وي با تاكيد بر اين كه بخش‌هاي گوناگون يك موتور جستجو شامل، عنكبوت (spider)، خزنده (crowler)، نمايه‌ساز(indexer) و پايگاه اطلاعات(data base) است ، توضيح داد: قديمي‌ترين موتور جستجوگر اينترنتي، گوگل، بيشترين آگهي تبيغاتي را داراست.

قاضي‌زاده با اشاره به اين‌كه يك پايگاه اطلاعاتي داراي دو كاركرد ويژه است، توضيح داد: از لحاظ محتوايي، مقالات، پايان‌نامه‌‌ها، پروانه‌هاي ثبت، اختراع، روزنامه، نشريه،‌ عكس و نقشه در اين بخش قرار مي‌گيرند كه داراي ويژگي‌هايي نظير جستجو(ساده، پيشرفته و هوشمند) مرتب‌سازي، نتايج، محدوديت‌هاي زمان،‌ مكان، محدوديت مولف و تقسيم‌بندي موضوعات است.

كارشناس حوزه كتابداري و اطلاع‌رساني درباره وب نامرئي توضيح داد: وب نامرئي يا invisible web به بخشي از فضاي شبكه اطلاق مي‌شود كه توسط روبات‌هاي كاوش، قابل دسترسي و شناسايي نيست. يكي از بخش‌هاي وب نامرئي «وب‌ مات يا تاريك» است كه بخشي از فضاي وب غير قابل دسترسي را دربرگرفته است. ديگر بخش وب‌نامرئي «وب عميق» است كه به مجموعه اطلاعات الكترونيكي پيوسته گفته مي‌شود. آخرين نمونه وب نامرئي «وب خصوصي و ملكي» جزو دارايي‌هاي شخصي يا سازماني‌ تلقي مي‌شود.

 

قاضي‌زاده درباره كاربرد وب نامرئي توضيح داد: درحال حاضر ابزارهايي وجود دارند كه منابع وب نامرئي را شناسايي و كاربران را به سايت‌هاي مناسب راهنمايي مي‌كنند، اين رويكرد توسط بزرگراه‌هاي اطلاعاتي و كتابخانه‌هاي مجازي پذيرفته شده است.

وي يكي از بحث‌ها و چالش‌هاي جهان امروز را بحث‌هاي اقتصادي ، آمار، تورم و گراني برشمرد و توضيح داد: معتبرترين منبع اطلاعاتي در هر كشور، بانك جهاني محسوب مي‌شود كه اطلاعات آن به دو صورت رايگان و با هزينه در اختيار كاربران قرار مي‌گيرد. اطلاعات اين وب‌سايت بدون سوگيري به همه افراد داده مي‌شود.

قاضي‌زاده «مدل‌ها» را نوع ديگري از ابزارهاي جستجو به شمار آورد و گفت:‌ بسياري از دانشجويان كارشناسي ارشد و دكتري هنوز نحوه فعاليت مدل‌ها را نمي‌دانند. مدل‌ها به دو دسته جستجو و مرور تقسيم مي‌شوند، مدل جستجو به مدل‌هاي «كلاسيك، نظريه مجموعه‌ها، جبري و نظريه احتمالي» و مدل مرور به «دارايي، مرور سطح، ساختاريافته، مبتني بر سياهه غيرهم‌پوشان و مبتني بر گره‌هاي همجوار و فرامتن» تقسيم مي‌شوند.

وي در پايان اظهار داشت: منابع تحقيق مورد جستجو در قالب‌هايي نظير «pdf»، «word»، «poerepoint»، تصوير يا «image» و ساير پسوندها صورت مي‌گيرد، هرچه ميزان شناخت از اين قالب‌ها بيشتر شود، نيازمند زمان كمتري براي بازيابي مطالب خواهيم بود.