به گزارش ستاد خبري سراي اهل قلم بيست و سومين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، نشست «بازتاب تصويرگري ايران در جهان» عصر سه‌شنبه (21 ارديبهشت) با حضور محمدعلي بني‌اسدي و جمال‌الدين اكرمي در سراي اهل قلم كودكان و نوجوان برگزار شد.

محمدعلي بني‌اسدي، تصويرگر و استاد دانشگاه در ابتداي نشست، گفت: نسرين خسروي يكي از تصويرگران خوب ايراني است كه جايزه‌هاي متعددي در اين زمينه گرفته و تصويرگري كتاب «دختر سرزمين آرزوها» نيز كار بسيار ارزشمندي بود و همواره ياد و خاطره آن در ذهن تصويرگران ايراني و خارجي مانده است.

وي اين پرسش را مطرح كرد كه تصويرگران ايراني چگونه در سطح جهاني، جايزه مي‌گيرند؟ و در ادامه گفت: كتاب‌هايي كه در جشنواره، جوايز خوبي مي‌گيرند، چه بخشي از مجموعه نيازهاي كودك و نوجوانان را پوشش مي‌دهند؟ اين پرسش بسيار مهم است و يافتن پاسخ آن مي‌تواند راه‌گشاي خوبي براي تصويرگران ايراني باشد.

بني‌اسدي خاطرنشان كرد: در گذشته آثار تصويرگران كتاب كودك در نمايشگاه كتاب، نمايشگاه مطبوعات و هفته كتاب انتخاب مي‌شدند ولي امروزه اين جشنواره برگزار نمي‌شود، ما بايد بدانيم كه در سطح تصويرگري در كجاي جهان ايستاده‌ايم؟

وي افزود: در تصويرگري ماهنامه صنعت حمل و نقل كه تخصصي است مي‌دانيم مخاطبش كيست و طراحي مربوط به كدام دسته از مخاطبان است. بايد بدانيم كه در تصويرگري كتاب‌هاي كودك و نوجوان، موفقيم ولي روايت‌گر خوبي نيستيم. كتاب‌هايي براي سرگرمي كودكان و برخي كتاب‌ها نيز شبه درسي و نيمه درسي طراحي مي‌شوند ولي حضور كتاب‌هاي مفيدي كه بتواند ارتباط مشخصي با مخاطب پيدا كند بسيار محدود است.

وي يادآور شد: معماري برخي تصويرگري‌ها براي همه آشنا نيست و در مقابل نيز كتاب‌هايي وجود دارد كه مخاطب را به شوق مي‌آورد تا تصويرهايش را دنبال كند. ما بايد مخاطبانمان را بيابيم و بتوانيم با آن‌ها ارتباط برقراركنيم.

بني‌اسدي يادآور شد: تصويرگران ايراني براي اين‌كه شخصيت داستاني خود را بيابند 6 ماه در محيط گشته‌اند. روايت‌گري تصويرگران ايراني در انيميشن، طراحي و كاريكاتور داراي مشكل است. اگر فقط اتفاقات سبكي شكل گيرد، نمي‌تواند تاثيرگذار باشد؛ ساز و كار تصويرگري در حال تغيير است و گاهي اوقات با رغبت همراه نيست.

وي افزود: تصويرگران جوان امروزي معتقدند كه جايزه گرفتن يكي از راه‌هاي ديده شدن در جهان است. اگر اين مسأله تمام ابعاد و انديشه تصويرگران جوان را دربرگيرد، نمي‌توانند خود را با شرايط تصويرگري تطبيق دهند؛ تنها به جايزه انديشيدن ممكن است در كار تصويرگران تأثير منفي بگذارد.

بني‌اسدي يادآور شد: رشته‌هاي تصويرگري در دانشگاه‌ها رشد بسياري كرده اما همان‌قدر كه در اين رشته خروجي داريم بازار كار مناسبي نمي‌توانيم طراحي كنيم. هنگامي كه براي دانشجويان بازار كار مهيا نباشد جذب جشنواره‌هاي غربي مي‌شوند و معيارهاي آن‌ها را مي‌پذيرند.

وي افزود: جاي تأسف است كه تصويرگري را تنها به كودكان و نوجوانان اختصاص دهيم. تصويرگري بايد بتواند در تمامي بخش‌هاي مختلف، اثرگذار باشد و ناشران موظف شوند از تصاوير جذاب تصويرگران در بخش‌هاي مختلف نيز استفاده كنند.

جمال‌الدين اكرمي، تصويرگر ايراني، سخنران بعدي نشست بود، وي به نگاه غربي‌‌ها درمسأله تصويرسازي اشاره كرد و گفت: ايراني‌ها چقدر خود را در آيينه نگاه بيروني (غربي) مي‌نگرند؟ در پاسخ به اين پرسش بايد گفت كه ما در نگاه غربي‌ها در زمينه شعر، قصه‌نويسي، نقد نظري و تحليل تاريخي سرآمد نبوده‌ايم اما در تصويرگري موفق‌تر بوده‌ايم و عرصه موفقيت‌آميز در كتاب‌هاي كودك و نوجوان، تصويرگري بوده است.

وي در ادامه افزود: تصويرگري فرشيد مثقالي در سال 1353 جايزه اندرسن را از آن خود كرد و در اين مسأله جاي تأمل است؛ زيرا اصول انتخاب كتاب براي اندرسن، بيشتر نگاه تحليلي به مسأله دارد و نگاه اندرسن به ما يك نگاه تفكر‌انگيز و تأمل‌انگيز است.

اكرمي يادآور شد: دادخواه، سال 57 به جايزه اندرسن معرفي شده و در اين زمينه جايي براي خود كرد و 20 سال بعد نسرين خسروي در سال 2000 ميلادي به جايزه اندرسن معرفي شد. اگر به آثار خسروي بنگريم مي‌بينيم كه كار خسروي از مداد رنگي شروع شده و به رنگ روغن رسيده. آنچه توجه جايزه اندرسن را به خود جلب كرده تكنيك اوليه و بحث تكامل در آثار خسروي است.

وي افزود: نگاه‌هاي بيروني، بسيار پر شتاب و سوال‌ برانگيز است. وقتي به جشنواره كره توجه مي‌كنيم، مي‌بينيم كه از فضاي مواد اوليه و تصويرگري خارج و وارد فضاي مجازي امروزي شده است. در اين زمينه نكات مثبت و منفي بايد جدا از هم مشاهده شود. نگاه غربي‌ها به تصويرگري ايراني جاي تأمل دارد و ما نيز بايد فرصت كنيم تا به گذشته‌هاي خود بيشتر بنگريم.

اكرمي در ادامه سخنانش گفت: جشنواره‌ها مي‌توانند باعث اعتلاي كار هنرمندان شوند. وقتي در داخل ايران تصويرگران به تكنيك‌هاي ايراني مانند رستم و سهراب نمي‌پردازند تصويرگران خود را به معيارهاي خارجي‌ها نزديك مي‌كنند و الگوي كار آن‌ها را در نظرمي‌گيرند.

وي افزود: كلانتري، ايراني‌ترين تصويرگر ايراني است و در آثارش مي‌توان معماري، گرمابه‌هاي ايراني، سلماني و... را مشاهده كرد. من سه كتاب تصويرگري را به زبان فارسي ترجمه كرده‌ام تا بتوانم كتاب «تصويرگري كودك» را سر و سامان دهم. مي‌بينيم كه در كتاب‌هاي ترجمه كوچك‌ترين اشاره‌اي به ايران، آمريكاي لاتين، آسيا و... نشده است.

وي افزود: نگاه غربي‌ها بيشتر به تصويرگري ايراني‌هاست و در اين زمينه به ما هويت مي‌دهند و هنگامي كه به محتوا مي‌رسند به تصويرگران ايراني اشاره نمي‌شود. ما بايد معيارهاي خودمان را بسنجيم. برخي اساتيد به تصويرگران جوان ايراني مي‌گويند اين سبك كار نمي‌تواند جايزه بگيرد و مي‌بينيم كه بيشترين ملاكشان گرفتن جايزه در جشنواره‌هاي تصويرگري است.

اكرمي در پايان سخنانش گفت: امروزه حمايت‌هاي دولتي بسيار ضعيف شده و جشنواره‌هاي تصويرگري در نمايشگاه كتاب، جشنواره مطبوعات، هفته كتاب و... برگزار نمي‌شود. اين مسأله باعث شده كه تصويرگران ايراني ناگزير شوند به ملاك‌هاي خارجي گرايش يابند.