بازگشت
عباس حري در سالن كارنامه نشر اهل قلم:
انفجار انتشارات به معناي انفجار اطلاعات نيست
1390/02/20-08:30
استاد برجسته کتابداری و اطلاع‌رسانی در نشست «اخلاق نگارش» كه صبح امروز(20 ارديبهشت) در سالن كارنامه نشر برگزار شد، از تكثر مقالات و برخي كتاب‌هاي تكراري به عنوان يك آسيب جدي بر دانش عموم مردم ياد كرد و گفت: تكثر مقالات، مهم نيست، آنچه مهم به نظر مي‌رسد، توليد يك دانش نو ست؛ به گونه‌اي كه ارزش سهيم كردن ديگران را در آن داشته باشد.
به گزارش ستاد خبري سراهاي اهل قلم بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، دكتر عباس حري در اين نشست كه با حضور جمعي از علاقه‌مندان حوزه پژوهش برپاشد، با اشاره به انواع نوشتار اظهار داشت: تاليف يكي از انواع نوشتار محسوب مي‌شود . بهترين تعريفي كه براي تاليف وجود دارد، تعريف «ابن خلدون» است با اين عنوان كه «استنباط دانشي نوين بدين‌سان كه موضوع آن را بدست آورند و ابعاد و فصول آن را تقسيم كنند و درباره مسايل آن به تحقيق و تتبع بپردازند.»
وي ادامه داد: پس تاليف همانطور كه در تعريف ابن خلدون به آن اشاره شده، به معناي توليد دانش نو ست. دانشي كه تاكنون كسي آن را كشف نكرده و درباره آن حرفي نزده است. دركشورهاي غربي در اواخر قرن نوزدهم، كساني وجود داشتند كه با ارايه يك مقاله در دانشگاه‌ها به مقام استادي رسيده‌اند. اين امر نشان مي‌دهد كه در آن كشورها تعدد و تكثر مقالات مهم نيست بلكه افراد بايد حرف جديدي كه كسي تا آن زمان آن را ارايه نكرده، براي گفتن داشته باشند. اين رويه هنوز هم در اين كشورها رواج دارد.
استاد برجسته کتابداری و اطلاع رسانی يادآور شد: ترجمه از ديگر انواع نوشتار به شمار مي‌آيد كه داراي قوانين ويژه‌اي است. مترجم اجازه ندارد در متن ترجمه، مطلبي را به اين دليل كه با ارزش‌هاي فرهنگي او مغايرت دارد، اضافه يا حذف كند. در نقد و بررسي يك اثر نيز ناقد نبايد به گونه‌اي اثر مربوطه را مورد نقد قرار دهد كه صاحب نظر را به ديد دشمن ببيند يا اينكه صاحب انديشه فكر كند ناقد با او خصومت دارد.
دكتر حري عنوان داشت: متاسفانه بايد بگويم كه فرهنگ نقد در كشور ما به گونه‌اي صحيح نهادينه نشده، در كشور ما نقد به معناي سنجش و ارزيابي خوب و بد يك اثر، بدون احساس خصومت به صاحب اثر رواج نيافته است. زماني ما مي‌توانيم بگوييم يك اثر را نقد كرده‌ايم كه هدف و انگيزه ما هدف اخلاقي باشد و براي بهبود كار و پيشرفت جامعه آن را نقد كرده‌ايم.
وي با تقسيم‌بندي بي‌اخلاقي در نگاش به دو دسته آشكار و نهان بيان داشت: «سرقت ادبي»، «جعل»، «تحريف»، «فريب‌كاري»، «اصطكاك منافع»، «هم تاليفي» و «رعايت نكردن قواعد اخلاقي پايان نامه» از جمله بي‌اخلاقي آشكار در نگارش به شمار مي‌آيند.
استاد برجسته کتابداری و اطلاع‌رسانی ادامه داد: انعكاس مطالبي كه براي ديگران است اما آن را به نام خود ارايه مي دهيم، همان سرقت ادبي است. جعل كه در سنت كهن كشور ما و در احاديث، سابقه طولاني دارد به معناي نسبت دادن مطلبي به سهو يا عمد به كسي كه اصلا از آن مطلب اطلاع ندارد و متعلق به او نيست. چاپ مطلبي از خود به شكل‌ها و زبان‌هاي مختلف بدون بيان كردن اين موضوع كه اين مطلب قبلا در مجلات و كتاب‌هاي ديگر نيز چاپ شده است به معناي فريب‌كاري در نگاش است.
دكتر حري تصريح كرد: اصطكاك منافع به اين معناست كه به عنوان مثال يك شركت داروسازي از يك اهل قلم مي‌خواهد تا درباره يك دارو، مطالبي را در مجله‌اي ارايه دهد. كاملا واضح است كه شركت مربوط انتظار دارد تا نويسنده درباره فوايد آن دارو در مجله، مطلب بنويسد از طرفي وجدان كاري نويسنده اجازه نمي‌دهد كه فقط به بيان فوايد آن دارو بپردازد بلكه او بايد مضرات و حقايق ديگري را نيز درباره آن دارو عنوان كند، در اين صورت است كه ميان منافع شركت و وجدان كاري نويسنده اصطكاك به وجود مي‌آيد.
وي در پايان به بي‌اخلاقي پنهان در نگارش اشاره كرد و گفت: در نگارش، مجموعه‌اي از قواعد رعايت نمي‌شوند كه ظاهرا آشكار نيستند. در نتيجه افراد تصور مي‌كنند كه هيچ‌گونه بي‌اخلاقي صورت نگرفته است مانند «انگيزه تاليف». انگيزه تاليف بايد به گونه‌اي باشد كه رضايت خدا و خشنودي خلق را به دنبال داشته باشد. همچنين اگر تاليفي صورت مي‌گيرد بايد با هدف پيشبرد علم باشد نه با هدف چاپ شدن در كتاب يا مجله.
محقق نبايد نتايجي را كه از يك تحقيق بدست مي‌آورد به جوامع ديگر و يا جوامع غير از جامعه مورد مطالعه خود تعميم دهد. محقق نبايد هرگز به دنبال اثبات مطلبي باشد، فقط بايد حقايق را بيان كند. همچنين پژوهشگر حق ندارد وارد حريم خصوصي افراد شود.
نشست «اخلاق نگارش» صبح امروز (20 ارديبهشت) در سالن كارنامه نشر سراي اهل قلم نمايشگاه كتاب تهران برگزار شد.
بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران تا 24 ارديبهشت در مصلاي امام خميني (ره) برپاست.
