بازگشت
مجلات علمی که بیشترین مقالات ایرانی را منتشر می‌کنند نامعتبرند
1392/02/14-08:30
حمیدرضا جمالی‌مهموئی، مدرس علم اطلاعات و دانش‌شناسی در نشست «جایگاه علمی ایران در دنیا، افسانه یا واقعیت» گفت: مجلات علمی بین‌المللی که بیشترین مقالات ایرانی را در جهان منتشر می‌کنند اعتبار علمی ندارند و در ازای دریافت پول اقدام به انتشار مقالات می‌کنند، در حالی که همین مجلات معیار پایگاه‌های علم‌سنجی جهان قرار می‌گیرند.
به گزارش ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست «جایگاه علمی ایران در دنیا، افسانه یا واقعیت» عصر روز (جمعه 13 اردیبهشت) در سرای کارنامه نشر بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.
حمیدرضا جمالی مهموئی، مدرس علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه خوارزمی، سعید اسدی و حمزه علی نورمحمدی از مدرسان علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شاهد سخنرانان این نشست بودند.
جمالی‌مهموئی به عنوان نخستین سخنران گفت: بر اساس پایگاه‌های علم‌سنجی «آی اس آی» و «اسکوپوس» ایران در سال‌های 2011 و 2012 پس از ترکیه به لحاظ جایگاه علمی رتبه دوم را دارا بود. همچنین در این آمارها ایران از جمله کشورهایی است که بیشترین شتاب علمی را در افزایش تولید علم دارد. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود که در سال 2018 ایران رتبه چهارم تولید علم را در جهان به دست آورد.
وی افزود: آن‌چه بر اساس آمارهای پایگاه‌های علمی به دست می‌آید ما وضعیت خوبی در تولید علم داریم اما با توجه به وضعیت موجود و مصداق‌های عینی این سوال پیش می‌آید که آیا این آمارها دقیق است و می‌توان آن‌ها را نمودار واقعی وضعیت علمی کشورمان دانست یا خیر؟
جمالی‌مهموئی به نامعتبر بودن برخی مجلات علمی که بیشترین مقالات ایرانی را منتشر می‌کنند، اشاره کرد و گفت: چند نمونه از این مجلات که بیشترین مقالات ایرانی را منتشر می‌کنند مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران نیستند در حالی که معیار پایگاه‌های علم‌سنجی «اسکوپوس» و «آی اس آی» قرار می‌گیرند. این مجلات در ازای دریافت 180 دلار اقدام به انتشار مقالات می‌کنند بدون این‌که هیچ داوری درباره آن‌ها انجام دهد به گونه‌ای که برخی مقالات حتی به لحاظ گرامری مشکل دارند و نمی‌توان آن‌ها را به درستی فهمید.
وی افزود: طبق آمارهای موجود ایرانیان در سال‌های اخیر حدود 250 هزار دلار برای چاپ مقالاتشان در این نشریات هزینه کرده‌اند و با یک بررسی ساده به این نتیجه می‌رسیم که حدود 8 هزار مقاله از ایرانیان در مجلاتی منتشر می‌شوند که فاقد اعتبار علمی هستند.
سپس نورمحمدی گفت: با توجه به وضعیت اعتبار مجلاتی که مقالات علمی ایرانیان را منتشر می‌کنند از این به بعد نباید آمارهای پایگاه‌های علم‌سنجی را معیار سنجش تولید علم در ایران قلمداد کرد. همچنین پایگاه‌های مختلف علم‌سنجی در جهان آمارهای نسبتا متفاوتی را از رشد تولید علم در ایران منتشر می‌کنند که همین امر نیز جای بررسی و دقت دارد.
مدرس علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شاهد با تاکید بر ملاک قرار دادن کیفیت مقالات به جای کمیت آن‌ها گفت: ممکن است نویسنده‌ای دو هزار مقاله داشته باشد اما تنها 200 استناد به مقالات او انجام شود اما نویسنده‌ای با دو مقاله همین تعداد از استناد را در میان متخصصان داشته باشد.
اسدی سخنران بعدی نشست بود. وی گفت: اگر آمار پایگاه‌های علم‌سنجی را ملاک قرار دهیم شتاب رشد علمی ایران 11 برابر میانگین جهانی بوده است. البته این رشد شتابنده تنها مختص ایران نیست و به طور کلی خاورمیانه از مناطق پرشتاب دنیا در رشد علم قلمداد می‌شود و ترکیه، ایران و رژیم اشغا‌لگر قدس بیشترین شتاب رشد علمی را دارا هستند.
وی درباره چرایی لزوم بازنگری آمارهای پایگاه‌های اطلاع‌رسانی جهان درباره رشد علمی ایران گفت: در آماری که همین پایگاه‌های اطلاع‌رسانی منتشر کرده‌اند مقالات ایرانی به لحاظ استناد به آن‌ها در رتبه 51 قرار دارند که سه برابر پایین‌تر از رتبه آن در رشد تولید علم است.
وی یادآوری کرد: البته پیشرفت علمی ایران در سال‌های پس از انقلاب را نباید نادیده گرفت چراکه به گفته متخصصان برجسته علم‌سنجی جهان، ایران به نسبت کشورهای عراق و کویت که آن‌ها نیز درگیر جنگ بودند پیشرفت علمی بسیار بهتری داشته است زیرا مسوولان این کشور برای پیشرفت علم در ایران برنامه‌ریزی‌های درازمدت داشتند و در سند چشم‌انداز نیز مساله علم جدی گرفته شده است.
