بازگشت
خانواده مقاومتی، بهترین پاد کرونا
1399/09/01-09:43
دکتر سیدمجید امامی در نشست «مسائل فرهنگی- اجتماعی کرونا و پیامدهای آن» با اشاره به این که مردم جامعه ما در فرهنگ اقتصادی فردگرا بوده اما درحوزه اخلاقی جمع‌گرا هستند، گفت: خانواده مقاومتی مفهومی است که در خصوص جامعه ایران می‌تواند بهترین پاد کرونا باشد. یعنی خانواده مقاومتی است که می‌تواند مشکلات فردی، روانی و اجتماعی کرونا را مدیریت کند.
به گزارش ستاد خبری بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، نشست «مسائل فرهنگی - اجتماعی کرونا و پیامدهای آن» از سلسله نشست های موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به مناسبت بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، پنجشنبه (بیست‌ونهم آبان ماه) با حضور دکتر مهدی مولایی‌آرانی و دکتر سیدمجید امامی برگزار شد.
دکتر مهدی مولایی‌آرانی در ابتدای این برنامه با اشاره به این که کتاب «مسائل فرهنگی اجتماعی کرونا و پیامدهای آن در عرصه حکمرانی (گفتگوهای تحلیلی)» در موج اول ورود کرونا در ایران انجام شد اظهار کرد: این اثر طبق گفت‌وگوهای تحلیلی با تعدادی از استادان و محققان حوزه های علوم انسانی و اجتماعی بر چهار محور «دینداری اجتماعی»، «علوم اسلامی»، «خدمات اجتماعی» و «مسائل حکمرانی» در بازه زمانی یک ماهه شکل گرفته است.
وی با بیان فرهنگ عمومی در دوره کرونا را می‌توان در سه لایه معانی و باورهای عمومی جامعه، فهم و درک عمومی مردم جامعه و کنش و رفتار عمومی جامعه مورد بررسی قرار داد بیان کرد: آنچه که غالبا در سطح رسانه مورد بررسی قرار می‌گیرد لایه سوم بوده که قابل مشاهده و لمس است. جامعه ایران در سال ۹۸ با انبوهی از مشکلات سخت اعم از شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، سیل و زلزله مواجه شد و در امید رسیدن به نوروز ۹۹ بود که با حادثه شیوع کرونا روبه روشد. برداشت من این است که اگر بسیاری دیگر از جوامع جهان با این حجم از حوادث در بازه زمانی کوتاهی مواجه می‌شدند به احتمال زیاد گسیختگی‌های زیادی در آن جوامع ایجاد می‌شد، ولی در کشور ما چنین نشد.
او در ادامه گفت: برای پی بردن به علت این امر باید معانی و باورهای عمومی جامعه را مورد تحلیل قرار داد. بحث توحید و توکل در جامعه، پذیرش حضور خدا، دعا و توسل، مسلمان بودن جامعه ایران، اعتقاد به آزمایشی بودن حواث و مشکلات، اعتقاد به جهان پس از مرگ و تعاون یاری مردم به یکدیگر از مباحث این لایه است.
کم شدن مناسک مذهبی، آغاز سکولاریزاسیون
این نویسنده با اشاره به این که پس از شیوع کرونا واقعیت زیست مجازی در جامعه امروز ایران پدیدار شد عنوان کرد: در سطح دوم، فهم و درک عمومی مردم جامعه، با دوگانه‌هایی مواجه شدیم. برخی اندیشمندان معتقدند دینداری در فرهنگ جامعه ایران بیشتر مناسکی است و در ایام کرونا کم شدن مناسک مذهبی روند آغاز سکولاریزاسیون در کشور را فراهم کرده است؛ در مقابل برخی از اساتید از افزایش خدمات دینداری در کشور در این دوران صحبت می‌کنند.
وی افزود: یکی دیگر از این دوگانگی ها بحث تعطیلی و بازگشایی حرم‌های مطهر بود که برخی این امر را به معنای عقلانیت و پویایی فقه شیعه در پاسخ به مسائل اجتماعی نظر می‌گرفتند و عده‌ای در مقابل معتقد بودند پویایی فقه زمانی رخ می‌دهد که به مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه پاسخ دهد نه این که کنشی نمادین انجام شود.
مدافعان سلامت، برند بزرگی برای حوزه سلامت
مولایی‌آرانی ضمن بیان این که نعمت یا بلا بودن کرونا، بحث نسبت میان علم و دین، ظرفیت نیروهای جهادی و نسبت آن با حاکمیت، سرعت اینترنت و فضای مجازی از جمله نگاه‌های دوگانه‌ای بود که در ایام کرونا در لایه فهم و درک عمومی با آن مواجه هستیم اظهار کرد: سطح کنش و رفتار عمومی جامعه همه چیزهایی است در فرهنگ عمومی کرونایی دیدیم. در روزهای کرونایی مناسک مذهبی جمعی کاهش پیدا کرد و در مقابل دینداری فردی افزایش یافت.
این پژوهشگر با اشاره به این که بسته شدن حرم‌های مطهر در ایام کرونا سخت‌ترین کاری بود که ستاد مقابله با بیماری کرونا انجام داد گفت: اوایل شیوع بیماری کرونا در کشور با ترس مردم همراه بود اما کم کم عادی شد. در بحث کنش و رفتار عمومی جامعه، در ایام کرونا با افزایش خدمات نیروهای جهادی مواجه بودیم و مفهوم مدافعان سلامت در فرهنگ عمومی جامعه در حوزه سلامت و پزشکی نیز مفهومی نو بود که با وجود کرونا با آن روبه رو شدیم. خلق این مفهوم برند بزرگی برای حوزه سلامت کشور است.
پژوهشگر پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی ضمن اظهار این که ما هنوز در زیست کرونایی هستیم بیان کرد: بیماری کرونا بسیاری از باورهای فرهنگ عمومی جامعه را شکست که این امر می‌تواند پل و نقطه گذاری برای ورود به فرهنگ جدید باشد. اگر کرونا نبود سال‌های زیادی برای تغییر این باورها زمان لازم بود. به عنوان نمونه تا پیش از کرونا کسی تعطیلی مدارس و تعطیلی جلسات غیر حضوری را متصور نبود. در واقع چیزی به جز کرونا نمی‌توانست ما را وارد دنیای جدید کند.
در روزهای کرونا باید ایبوک ارائه کنیم
دکتر سیدمجید امامی عضو هیأت علمی و استاد دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه این نشست با معرفی آثاری چون «اقتصاد سیاسی و کرونا»، «دین، رسانه و کرونا» و کتاب «آزمون کرونا» بیان کرد: برخی از این کتاب‌ها آثار خوبی هستند که به دلیل ضعف توزیع و بازاریابی نشر و به علت کاهش میزان مطالعه و کتابخوانی مردم ما مورد توجه قرار نگرفت.
او ضمن بیان این که باید کارآمدی اندیشه و مبانی جمهوری اسلامی ایران در عرصه حکمرانی در شرایط کرونایی بازسازی شود گفت: کتاب «مسائل فرهنگی اجتماعی کرونا و پیامدهای آن در عرصه حکمرانی» مسائل را از دیدگاه پژوهشگران در چهار ژانر اصلی دینداری، توسعه و خدمات اجتماعی و نقش جامعه در تغییرات آن در دوره کرونا و مباحث حکمرانی، بررسی کرده است.
این پژوهشگر نداشتن ایبوک را عاملی بر تحمیل شرایط سخت بر ما دانست و اظهار کرد: این امر نقد جدی به ناشران است که هنوز وارد این حیطه نشده اند. درست است که کتاب به شکل کاغذی برای خواندن بهتر است اما در روزهای کرونا باید بتوانیم کتاب ها را به شکل ایبوک ارائه دهیم.
مردم چهره دین را در حل مساله اجتماعی می‌بینند
او با اشاره به این که این کتاب بیشتر گفت‌گو محور است و در حوزه عمومی و آکادمیک انتشار گفت‌گو شکل خوبی ندارد عنوان کرد: در متن این کتاب با دوگانگی هایی مواجه هستیم و به تقریر نظریه دینداری در جامعه ایرانی مناسب با کرونا نمی‌رسیم. هرکس در کتاب نظر خود را بیان کرده است. مساله دیگر دغدغه باز اجتماعی شدن دین در ایران است. مردم چهره دین را در قالب خدمت و حل مساله اجتماعی می‌بینند و در پایه مباحث این کتاب به موضوعاتی اشاره شده اما انتظار می‌رود توجه بیش از این باشد.
امامی در ادامه بیان کرد: در کتاب «مسائل فرهنگی اجتماعی کرونا و پیامدهای آن در عرصه حکمرانی» از مطالعات میدانی و تجربی استفاده نشده است و تحلیل‌های اجتماعی در آن نیست و بیشتر بر پایه شهود افراد است، در واقع نباید شهود دانشمند علوم اجتماعی در مراحل آخر باید خود را نشان دهد. نمی‌توان گفت من حس می‌کنم که دینداری مردم جامعه افزایش پیدا کرده است بلکه باید با دلیل و مدرک این امر را به نمایش گذاشت.
وی با بیان این که ابتدا باید به این پرسش پاسخ دهیم که آیا تعطیلی در کشور بهترین روش برای مبارزه با کرونا است اظهار کرد: مهمترین مساله در فروپاشی عدالت برای کسانی است که در بحث کرونا حقوق ثابت دریافت نمی‌کنند و به صورت آزاد کار می‌کنند؛ این گروه از افراد در این دوران با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند.
دکتر سیدمجید امامی در پایان سخنان خود گفت: خانواده مقاومتی مفهومی است که در خصوص جامعه ایران می‌تواند بهترین پاد کرونا باشد. یعنی خانواده مقاومتی است که می‌تواند مشکلات فردی، روانی و اجتماعی کرونا را مدیریت کند. مردم جامعه ما در فرهنگ اقتصادی فردگرا بوده اما درحوزه اخلاقی به شدت جمع‌گرا هستند.
اندیشمندان ما علاقه‌ای به حل مسائل بومی ندارند
در پایان نشست «مسائل فرهنگی - اجتماعی کرونا و پیامدهای آن» دکتر مهدی مولایی‌آرانی در پاسخ به نقدهای وارد شده بر این اثر بیان کرد: این کتاب در یک بازه زمانی یک ماهه جمع‌آوری شد. به صورت کلی حوزه علوم اجتماعی در ایران از دو مشکل رنج می‌برد و تا آن را حل نکنیم نمی‌توانیم به اثرگذاری در حکمرانی کشور دست یافت. اندیشمندان ما علاقه ای ندارند مسائل بومی کشور را حل کنند و به شدت در مباحث و مشکلات غرب حضور پیدا می‌کنند. همچنین قوام نظری اندیشمندان علوم اجتماعی ایران بر اساس پدیده‌های غیر ایرانی شکل گرفته است.
نشست «مسائل فرهنگی - اجتماعی کرونا و پیامدهای آن» همزمان با ششمین روز از هفته کتاب با مشارکت دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم و پژوهشکده مطالعات اجتماعی فرهنگی از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار و به صورت زنده از طریق اینستاگرام این موسسه پخش شد.
بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «دانایی؛ مانایی» از ۲۴ آبان آغاز و تا ۳۰ آبان ماه ۱۳۹۹ ادامه دارد.
