بازگشت
نویسندگان دست‌یافتنی‌اند/از تحصیل در سوربن تا نگارش قصه‌های عامیانه
1402/02/27-16:13
کارگردان مستند «شازده حمام» گفت: برخی گمان می¬کنند که نویسنده‌ها دست نیافتنی‌اند، در صورتی که آنها هم مثل ما هستند. این کتاب درباره محمدحسین پاپلی یزدی است که پدر جغرافیای نوین ایران است و قصه‌های عامیانه هم می‌نویسد.
به گزارش ستاد خبری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، یکی از فیلم‌های اکران شده در بخش «سینماکتاب» نمایشگاه کتاب «شازده حمام» به کارگردانی احمد صراف یزد بود. پس از پایان اکران این فیلم کارگردان و رضا پورزارعی (مدیر بخش سینماکتاب) درباره فیلم به ایراد سخن پرداختند.
احمد صراف یزد در این نشست گفت: فیلم شازده حمام روایتی دارد از راوی کتابی به همین نام، نوشته محمدحسین پاپلی یزدی که قصه‌های دهه سی تا پنجاه یزد را روایت می‌کند. برای تولید این اثر در دوران سخت کرونا ۱۲ جلسه فیلمبرداری و هشت ماه کار مداوم تدوین داشتیم و حاصل آن فیلمی است که در پرده سینما کتاب به نمایش درآمد.
صراف یزد پس از نشست در گفت‌وگوی اختصاصی با ستاد خبری نمایشگاه درباره محتوا و روند ساخت این فیلم چنین توضیح داد: فیلم «شازده حمام» روایتی از زندگی محمد حسین پاپلی یزدی خالق کتاب شازده حمام دارد؛ این فیلم را که سه سال پیش براساس کتاب «شازده حمام» ساختم، یک فیلم پرتره است و تمام زیرمتن‌هایی را که در کتاب شازده حمام پاپلی یزدی است به تصویر می کشد. این مستند به سوالات متعددی پاسخ می دهد که قهرمان روایت کیست، کجا درس خوانده و در چه فضایی بوده است.
وی افزود: از آنجایی که خود من یزدی هستم، همیشه این سوال در ذهنم بود که چنین کتابی را که به چاپ شصتم رسیده چه کسی نوشته؟ در چه عالمی سیر می‌کرده که چنین جذاب قلمفرسایی کرده است و چگونه قصه‌ای بسیار ساده و در عین حال عمیق را روایت کرده که در بستر خود حرف‌های جذابی برای مخاطب به ارمغان می‌آورد. چون این کتاب داستان‌های دهه سی، چهل و پنجاه را روایت می‌کند، برای پدران و مادران ما جذابیت‌هایی دارد و داستان¬هایش قابل لمس است. وقتی فهمیدم نویسنده این کتاب آقای پاپلی هستند، پیشنهاد ساخت فیلم را به ایشان دادم و در جلساتی تصمیم گرفتیم تا ساختار فیلم به شکل فعلی ساخته شود.
صراف یزد ادامه داد: این روایت نگاهی طنازانه و نقادانه دارد؛ همانگونه که خود نویسنده نیز صاحب چنین شخصیتی است، به‌طوری‌که اگر کسی این فیلم را دیده و کتاب را هم خوانده باشد می‌فهمد که شخصیت نویسنده در کتاب هم نمود دارد. پاپلی بسیار شفاف صحبت می‌کند ولی درعین حال با کسی شوخی ندارد.
وی همچنین به جشنواره‌هایی که فیلمش در آنها شرکت داشته اشاره کرد: این فیلم به سفارش سازمان فرهنگی هنری شهرداری یزد ساخته شده و در جشنواره‌های مختلفی چون سینما حقیقت و فیلم کوتاه تهران حضور یافته و نامزد بهترین تحقیق و پژوهش هم شده است و در این دوره از نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیز در غرفه سینما کتاب اکران شد.
این کارگردان با تقدیر از ایده «سینما کتاب» در نمایشگاه کتاب تهران گفت: اکران فیلم در بخش «سینما کتاب» ایده نو و جذابی بود. برای اولین بار در مجموعه‌ای که مرتبط با کتاب بود، فیلم‌هایی اکران شد که موضوع آن کتاب بود یا شخصیت‌های اصلی فیلم نویسنده کتاب بودند. معتقدم اگر تبلیغات بیشتری برای آن انجام شود، مخاطبان بسیاری را در نمایشگاه جذب می‌کند. در اکران فیلم من با آنکه خیلی افراد اطلاعی از اکران فیلم در نمایشگاه نداشتند و نیامدند اما آن عده که در سالن پخش فیلم حضور داشتند مخاطبان خاص فیلم بودند.
صراف یزد از قصدش برای ادامه این شیوه ساخت فیلم بر مبنای شخصیت نویسندگان کتاب سخن گفت و توضیح داد: برای من جذابیت بسیاری داشت که اکنون سراغ نویسنده دیگری بروم که نوشته‌ها و آثارش برایم جذابیت دارد و او را به مخاطب معرفی کنم. برخی گمان می‌کنند که نویسنده‌ها دست نیافتنی‌اند، در صورتی که آنها هم مثل ما هستند؛ خلاقیت¬های فردی داشته‌اند و روی خود کار کرده‌اند، مطالعه داشته‌اند و اکنون نوشته‌هایشان همچون خوراک فرهنگی به دست ما می رسد. همانطورکه برای من بسیار جذاب بود تا با آقای پاپلی یزدی هم صحبت شوم، زیرا ایشان پدر جغرافیای نوین ایران هستند و جغرافیدانی هستند که تحصیلات خود را در دانشگاه سوربن فرانسه به پایان رسانده‌اند و مراتب علمی بالایی دارند. اما سوال اینجاست که چه می شود که یکباره فردی که در عرصه علمی به این مرتبت رسیده، قصه ها و خاطرات خود را می‌نویسد و اینگونه برای مخاطب جذاب می‌شود. بنابراین تلاش کردم تا این نکته‌ها را در مستند ۳۰ دقیقه‌ای به تصویر بکشم و با توجه به بازخوردهایی که از مخاطبانم در شهرهای مختلف گرفتم گمان می‌کنم که در این راه موفق بودم.
این کارگردان درباره وفاداری فیلم به کتاب شازده حمام گفت: معتقدم فیلم مستندی که از کتابی برداشت می شود باید به متن اثر بسیار وفادار باشد. فیلم سازان مستند باید وفادارانه وارد عرصه تولید شوند، چون ما اقتباس را وارد فیلم داستانی می‌کنیم. در واقع عین حقیقت را کمی شیرین‌تر کرده و به خورد مخاطب می‌دهیم. ما شخصیت شازده حمامی را که در کتاب های پاپلی هست در فیلم به تصویر کشیده‌ایم، یعنی همان شخصیت صحبت می‌کند. ما تنها به این سوال پاسخ نمی‌دهیم که کتاب شازده حمام در مورد چه صحبت می‌کند. آیا پسری بوده که می خواسته وارد حمام شود؟ خیر! قصه یک زیر متن دارد و ما آن زیر متن را نشان داده‌ایم. ما بیشتر در سینمای داستانی سراغ اقتباس می‌رویم؛ چیزی را برداشت می‌کنیم و برداشت خود را بر اساس واقعیتی نشان می‌دهیم.
وی افزود: سینما کتاب اتفاق خوبی است. پیشنهاد می‌کنم برای سال آینده چند انتشاراتی که موضوع کاری‌شان سینماست، به استقبال بیشتر اکران کمک کنند. همچنین لازم است که در مورد شاکله سینما کتاب اطلاع‌رسانی بیشتری شود.
سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.
