بازگشت
مشتی خاک تاجیکستان را برای ایران به ارمغان آوردهام/ ملت‌های نظر کرده خدا
1402/02/30-10:10
فاضل ناصری؛ استاد سفالگری است که از تاجیکستان با دست‌سازهای سفالینش به نمایشگاه بین‌المللی کتاب آمده است. او می‌گوید: این سفالینه‌ها مشتی از خاک تاجیکستان است که برای ایرانیان پیشکشی آوردهام.
به گزارش ستاد خبری سیوچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تاجیکستان میهمان ویژه این نمایشگاه است. از راه دوری آمده‌اند. از تاریخی پرفراز و نشیب از عهد قدیم تا اسارت فرهنگی به دست شوروی تا فراق بخارای شریف.
میانه یک روز تعطیل است. غرفه تاجیکستان مملو از مشتاقان دیدار از صنایع دستی تاجیکان است. آن طرف اطلس‌ها قبا شده‌اند و زنان تاجیکی به معرفی آنها مشغول هستند و در طرفی خاک‌ها قدح. پیرمردی با کلاه مخصوص تاجیکان درباره آثارش به علاقه‌مندان توضیح می‌دهد: این طرح روی کوزه اطلس نام دارد. طرحی‌ست که بسیاری از پارچه‌های ظریف و حریر در تاجیکستان دارند. طرح‌های این انارهای سفالین سرخ «چَکن دوزی» نام دارد که هنر دست زنان تاجیکی است که به تاریخ ما برمی‌گردد.
یکی از علاقه‌مندان کوزه‌ای با طرح اطلس می‌خرد و پیرمرد می‌گوید برکت باشد. دو بیتی از خیام را با لهجه خوش تاجیکی می‌خواند: در کارگه کوزه‌گری بودم دوش / دیدم دو هزار کوزه گویا و خموش/ هریک به زبان حال با من گفتند/ کو کوزه‌گر و کوزه‌‌‌خر و کوزه فروش؟
ایران و تاجیکستان؛ ملت نظرکرده خدا
به آن طرف میز می‌روم و راهی باز می‌کنم تا به این پیر هنر سلامی بکنم. با لبخند سلام می‌کند و بی‌مقدمه می‌گوید: این سفال‌ها مُعرف تاریخ و فرهنگ تاجیکستان است. ما این رشته را در نمایش بزرگ جهانی قرار دادیم. حضرت ناصرخسرو این شخصیت بزرگ جهانی در یکی از تفسیرهایش از قرآن می‌فرماید دنیا تکرار ذات است. اصالت در مقدرات آفرینش بین ایران و تاجیک زیاد است.
سکوت می‌کنم تا این پیر سفالگر ادامه دهد. با گفتاری شیرین می‌گوید: در دنیا مثل رودکی این پیر سخن نداریم. دنیا دیگر ابو‌علی سینایی که خرد علم طب بود به خود نخواهد دید. مثل سعدی شیرازی، حافظ و نظامی گنجوی. این نبوغ‌ها جاودانی و یگانه هستند. در ذات خود نظیر ندارند.
کلامش تمام می‌شود. در میان سوال بازدیدکنندگان فرصتی دست می‌دهد تا نامش را بپرسم. دفترچه‌ای از کارهای هنریش به دست می‌گیرد و می‌گوید نام من ناصر فاضلی است، سفالگر و عضو اتحادیه هنرمندان تاجیکستانم. نامش را می‌گوید و ادامه می‌دهد: من در تناسب حرکت جهانی از یونان قدیم و خلق‌های پیشرفته کشف کردم ملت شریف ایران و تاجیک ملت نظر کرده خداوند هستند. ما تاریخ پرتلاطمی داشتیم. بزرگان ما میراث و افتخار ما هستند. ما در این نمایشگاه اشتراک داریم و برایمان باعث سرافرازی است.
سفر به ایران؛ عنایتی از گوشه غیب
از او درباره سفرش به ایران می‌پرسم با اشتیاق پاسخ می‌دهد و می‌گوید: اولاً ایران، وطن آرمانی من است. از یک گوشه غیبی عنایت خداوندی آمد و راه‌ها گشوده شد تا برای اول‌بار به ایران سفر کنم. تهران را پایتخت معروفی یافتم. خبرمان دادند که قراراست به شیراز برویم و خاک پاک سعدی و حافظ را زیارت کنیم.
از این هنرمند سفالگر درباره آثاری که با خود از تاجیکستان آورده سوال می‌کنم. با تواضع می‌گوید، این‌ها کار من و شاگردانم است. ما و هنرمان در تاجیکستان معروفیت داریم و همه قدردان ما هستند. کوزه‌ای کوچک به دست می‌گیرد و می‌گوید: ما یک مشت خاک تاجیکستان را برایتان به ارمغان آورده‌ایم. از سرزمین استاد محسن توسن‌زاده آمده‌ایم که برای آزادی تمام ملت‌ها که مستعمره بودند از هند تا افریقا زحمت‌ها کشیدند. ما هم تلاش می‌کنیم در جد و جهد باشیم.
از فاضل هنرند درباره رواج سفالگری در تاجیکستان سوال می‌کنم. می‌گوید: این هنرملی ریشه در ولایت ختلان و وادی ایثار دارد. طرح روی انارها «چَکن دوزی» نام دارد که آن هم هنر ملی ماست که در یونسکو ثبت شده است.
بر تعداد زنان و مردان علاقه‌مند به هنر تاجیکان افزوده می‌شود. فاضل ناصری، هنرمند سفالگر را با انبوهی از علاقه‌مندان و سوالاتشان تنها می‌گذارم. در هنگام خداحافظی می‌گوید: هر روز اینجا آدم‌های نو می‌آیند و معاشرت می‌کنیم. امیدوارم این پرچم معرفت‌پروری دولت اسلامی ایران در جهان برافراشته بماند. امید دارم در مناسبت‌های دیگر دوباره به ایران بیایم.
اورا با دوستداران هنر تنها می‌گذارم. ای بخارا شاد باش و دیرزی.
سیوچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که از ۲۰ اردیبهشت در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به صورت مجازی در ketab.ir آغاز شد، امروز به‌کار خود پایان می‌دهد.
