بازگشت
نمایشگاه کتاب؛ محلی با طعم کتاب و آگاهی
1402/02/30-10:45
سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیستم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ کار خود را آغاز کرد و اکنون به روز پایانی خود رسیده است؛ در گزارش پیش‌رو نظرات برخی از اهالی نشر و کتاب درباره این نمایشگاه به اختصار آمده است.
به گزارش ستاد خبری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در هوای بارانی روز بیستم اردیبهشت سال ۱۴۰۲ بود که نمایشگاه کتاب سی‌وچهارم کار خود را آغاز کرد؛ محلی با طعم کتاب و آگاهی، از جنس انس با یار مهربان با همان هیاهوی همیشگی برای حضور مخاطبان از همه گروه‌های سنی. از مخاطب کودک و نوجوان گرفته تا بزرگسالان و سالمندان. اکنون این نمایشگاه به آخرین روز برگزاری خود رسیده است. بعضی افراد از این نمایشگاه کتاب‌ها خریدند و بعضی دیگر تنها به گردش و دیدن از نمایشگاه اکتفا کردند. اما نمایشگاه کتاب تهران تنها مختص به مردم و ناشران نیست، اهالی قلم هم بخش مهمی از این اتفاق فرهنگی را به خود اختصاص می‌دهند. از نویسندگان نوقلم گرفته که جویای نام هستند تا نویسندگان پیشکسوت که نمایشگاه کتاب را خانه دوم خود می‌دانند. بعضی در سالن‌های ناشران پاسخگوی خوانندگان کتاب‌هایشان هستند و آثارشان را امضا می‌کنند و بعضی دیگر به سراهای مستقر در نمایشگاه می‌روند و درباره کتاب‌هایشان سخن می‌گویند.
تنها گردهمایی اهالی کتاب
اما این نویسندگان دیدگاه‌های مختلفی نسبت به نمایشگاه کتاب تهران دارند.
نیما اکبرخانی از نویسندگان نوقلمی است که تاکنون چهار کتاب منتشر کرده و معتقد است: نمایشگاه کتاب تنها گردهمایی اهالی کتاب و علاقه‌مندان به کتاب است که سالانه برگزار می‌شود.
وی ابتدا علاقه‌مند است که از آثارش بگوید و در این‌باره می‌افزاید: از کتاب‌هایم می‌توانم به «زلزله ده‌ریشتری» اشاره کنم. از کتاب‌های دیگرم مجموعه «عزراییل» است که جلد اول آن «کهنه‌‌سرباز» و جلد دیگر آن «روزهای تاریک» نام دارد.
تم. مجموعه «عزراییل» هر سال ابتدای زمستان منتشر شده است و احتمالا جلد دوم آن نیز ابتدای زمستان امسال منتشر می‌شود. جلد دیگر این کتاب با نام «روزهای تاریک» امسال برای اولین بار در نمایشگاه عرضه شد.
اکبرخانی به استقبال قابل توجه مردم از نمایشگاه کتاب اشاره و ادامه میدهد: نمایشگاه کتاب تنها گردهمایی اهالی کتاب و علاقه‌مندان به کتاب است که سالانه برگزار می‌شود و امسال هم استقبال خوبی از آن صورت گرفت.
موتور محرکه جریان‌های فرهنگی
اما سمیه عالمی، دیگر نویسنده جوانی است که نمایشگاه کتاب تهران را موتور محرکه جریان‌های فرهنگی می‌داند.
وی که کتاب‌های «مسافر جمعه» و «گوساله طلایی» را نگارش کرده است، درگفت‌و‌گو با ستاد خبری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباره تاثیر این نمایشگاه بر مخاطبان می‌گوید: برگزاری حضوری نمایشگاه کتاب تهران اسبابی شد تا مردم را به سمت جریان فرهنگی بکشاند، بعضی‌ها بر این باورند که باید چرخ اقتصادی کتاب‌فروشی‌ها در روزهای نمایشگاه کتاب بچرخد. به نظرم برگزاری نمایشگاه کتاب منافاتی با کار کتاب‌فروشی‌ها ندارد. چون اگر مخاطب سالی یک‌بار به نمایشگاه مراجعه کند، با نویسنده کتاب هم‌نشینی و گردش در غرفه‌ها را تجربه و حس خوب از این جشنواره را دریافت می‌کند و سبب می‌شود که در طول سال هم بیشتر به کتاب‌فروشی‌ها مراجعه کند.
این نویسنده با بیان اینکه خرید یک کتاب باعث پیگیری و خرید کتاب‌های دیگر می‌شود، می‌افزاید: نباید جریان فرهنگی نمایشگاه را نادیده گرفت و باید نمایشگاه کتاب را روزآمد کرد و تعطیل کردن نمایشگاه کتاب کار صحیحی نیست. چون نمایشگاه کتاب موتور محرکه جریان‌های فرهنگی و کتاب‌فروشی‌ها در طول سال است.
عالمی درباره برگزاری بخش مجازی نمایشگاه کتاب به همراه بخش حضوری آن گفت: مگر قرار نیست بهترین استفاده را از نمایشگاه کتاب داشته باشیم؟ بگذاریم شهرستانی‌ها هم حس کنند که در نمایشگاه کتاب حضور دارند. برگزاری بخش مجازی نمایشگاه کتاب یکی از ظرفیت‌هایی است که از آن استفاده به‌جا شد.
موبایل نمی‌تواند جای کتاب را بگیرد
محمد حسین‌خانی از نویسندگان معدودی است که در زمینه آثار پایداری برای کودک و نوجوان قلم می‌زند. وی در سال‌های فعالیت خود کتاب‌های «من قاسم سلیمانی هستم»، «می‌خواهم تکاور شوم»، «مثل بابا قهرمان»، «در جست‌وجوی لاله‌ها»، «بابا کی می‌آیی» را نگارش کرده است. او معتقد است که با وجود فضای مجازی، کتاب میان نسل امروز جایگاه خودش را دارد. حسین‌خانی در این‌باره می‌گوید: برای ساختن تیزر، کلیپ، توسعه فناوری و... باید اطلاعات عمومی بالایی داشته باشیم که به این مهم از طریق مطالعه کتاب می‌توان دست یافت؛ چراکه عصر فناوری هرچه پیشرفت کند، نمی‌تواند جای کتاب را بگیرد.
این نویسنده حوزه پایداری کودک و نوجوان درباره برگزاری نمایشگاه کتاب امسال می‌گوید: نمایشگاه سال گذشته و امسال بعد از گذراندن ایام کرونا با استقبال بالایی روبه‌رو بوده است. چراکه متوجه شدیم، مردم تشنه کتاب هستند.
حسین‌خانی با اشاره به جایگاه ادبیات پایداری کودک و نوجوان در سال‌های اخیر ادامه میدهد: ادبیات دفاعی و دفاع مقدس به‌ویژه ترسیم رشادت‌ها و ایثار شهدای انقلاب و جنگ، از مقوله‌های مهم و پرمخاطب ادبیات کودک و نوجوان است. چراکه ژانر ادبیات دفاع مقدس و شهدا سرشار از سوژه‌های جذاب و خاطرات ماندنی برای این گروه سنی است.
وی کودکان و نوجوانان را یکی از مولفه‌های مهم توسعه پایدار دانست و گفت که باید برای بهره‌مندی از آن‌ها برنامه‌ریزی مناسبی انجام گیرد.
نمایشگاه کتاب را آسیب‌شناسی کنیم.
در ادامه رضا مهدوی، مجری برنامه رادیویی «نیستان» را می‌بینیم که لابه‌لای ناشران عمومی قدم می‌زند و کتاب‌ها را می‌بیند. خوشحال است که دیگر کرونا کمرنگ شده و مردم به نمایشگاه کتاب آمده‌اند.
مهدوی معتقد است: مسئولان هر سال باید با کار کارشناسی و نظرسنجی برگزاری نمایشگاه کتاب را آسیب‌شناسی کنند و ببینند با توجه به برگزاری دوره سی‌وچهارم از لحاظ کیفی رشد کرده است یا خیر. نمایشگاه کتاب از نظر من همچنان یک فروشگاه بزرگ کتاب است و این بد نیست؛ فی‌نفسه خوب است.
وی می‌افزاید: جمعیتی که من در این چند روز دیدم، همه نشان از اقبال بلند کتاب است که همچنان خریدار دارد. حتی با وجود گرانی کتاب، آمار مسئولان نشان میدهد که جامعه ما هنوز کتابخوان است و مردم کتابخوانی را دوست دارند. حُسن نمایشگاه کتاب در ایران این است که هر سال به ما تذکر میدهد که کتاب یار مهربان همه ماست و هیچ‌کس از هم‌کلامی با کتاب زیان ندیده است.
مهدوی ادامه میدهد: عده‌ای با فروشگاهی بودن و عده‌ای با نمایشگاهی بودن و عده‌ای هم با هر دوی این موارد موافق هستند، باید از مخاطبان کتاب سوال کنیم که آیا دوست دارند نمایشگاه، فروشگاهی باشد یا نمایشگاهی، نظر نهایی با کتاب‌دوستان است؛ چون نمایشگاه متعلق به آن‌هاست. اگر مردم نباشند، نمایشگاه کتاب دیگر صفایی ندارد. امید داریم آینده صنعت نشر با توجه ویژه مسئولان به حل مشکلات نشر، شکوفاتر از امروز شود.
این پژوهشگر ادبی و هنری درباره شعار نمایشگاه کتاب «آینده خواندنی است» می‌گوید: انتخاب این شعار هوشمندانه و از نظر معنایی بسیار زیبا و پرمحتواست. «آینده خواندنی است» چون با خواندن کتاب و کسب علم است که پیشرفت در کشورها حاصل می‌شود. تجربه نشان داده است اگر والدین کتابخوان باشند و برای فرزندانشان قصه بگویند فرزندانشان نیز کتابخوان بار می‌آیند.
وی ادامه میدهد: بسیاری از کشورها در حوزه کتاب و کتابخوانی از دوران کودکی تبلیغ می‌کنند؛ زیرا کودکی یکی از مهمترین و موثرترین دوران زندگی هر آدمی است. در این دوران شخصیت هر فردی شکل می‌گیرد و مطالعه کتاب از کودکی باعث می‌شود کودک به مطالعه عادت کند و به رشد اخلاقی برسد. نقش والدین در مطالعه و کتابخوانی کودکان بسیار مهم است و در دوران کودکی، خواندن کتاب باعث شکل‌گیری رفتار اجتماعی کودک می‌شود. با خواندن کتاب و توجه به داستان‌ها و شخصیت‌های آن کودک تجربیاتی به‌دست می‌آورد و یاد می‌گیرد چگونه حرف بزند، نظرش را بیان کند، به نظر دیگران احترام بگذارد و بنویسد. با کتاب‌های خوب، کودکان ساخته می‌شوند، رشد می‌کنند و برای موفقیت در زندگی آینده آماده می‌شوند.
استقبال پرشور مردم از نمایشگاه کتاب سی‌وچهارم
حسين كاظميان نیز دبیر اجرایی نشر شورآفرین است که به ستاد خبري سي‌وچهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران گفت: فكر مي‌كردم این نمايشگاه به دليل وضعيت اقتصادي و گراني كاغذ و كتاب، خلوت باشد اما در اين ۱۰ روز برگزاری حضور مردم پرشور بود و این نشانه علاقه‌مندي مردم به كتاب است كه تحت هيچ شرايطي جامعه ايراني از كتاب جدا نمي‌شود.
جواد حیدری مدیر انتشارات آرام دل نیز نمایشگاه کتاب را مهمترین اتفاقی دانست که در حوزه فرهنگ کشور رخ میدهد و گفت مردم با همه سختی‌های اقتصادی که دست و پنجه نرم می‌کنند، هنوز به مطالعه کتاب اهمیت می‌دهند و استقبال مردم از نمایشگاه کتاب سی‌وچهارم پرشور بود که این مهم اتفاق خوبی است.
سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مصلای امام خمینی (ره) و همزمان به صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.
