بازگشت
نمایشگاه کتاب تهران در رواج کتابخوانی موثر است / روایت تجربه حضور
1403/02/23-10:01
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جواهرلعل نهرو گفت: تجربه حضور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را دارم. مردم در این نمایشگاه با شوق کتاب می‌خریدند و می‌خواندند و به همین دلیل به نظرم این نمایشگاه در ترویج امر کتابخوانی موثر است.
به گزارش ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، اخلاق احمد انصاری (آهن) استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جواهرلعل نهرو، پژوهشگر مطالعات هندی ـ فارسی و شاعر دوزبانه اردو و فارسی است. در شعر او به قالب زیبای غزل بیش از هر قالب دیگری توجه نشان داده است. زمینه کارهای علمی‌اش نیز بیشتر بر تحقیقات تاریخ و فرهنگ فارسی در هندوستان، مطالعات تصوف و عرفان، امیرخسروشناسی، بیدل‌شناسی، مولوی پژوهی، خیام پژوهی، فرهنگ‌نگاری، شناخت ادبیات مدرن فارسی و ترجمه استوار است. از اخلاق آهن تاکنون حدود سی مجلّد کتاب، شامل تألیف، ترجمه و ویرایش به چاپ رسیده است. او علاوه بر کسب جوایز متعدد ملی و بین‌المللی به‌دلیل آثار پژوهشی‌اش، به خاطر مجموعه شعر خود به زبان اردو ـ با عنوان «سُرور» ـ نیز جوایز معتبری کسب کرده است. با او درباره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به گفت‌وگو نشستیم.
تجربه شرکت در نمایشگاه کتاب تهران را دارید؟ اگر پاسخ مثبت است درباره ویژگی‌هایی که از این نمایشگاه به چشم‌تان آمد، برای مخاطبان سخن بگویید.
بله دارم. تقریبا ۹ سال پیش سال ۲۰۱۵ که دو سه ماه ایران بودم، دوبار به نمایشگاه کتاب رفتم. چون عاشق کتاب هستم و هوس کتاب‌ها را دارم. آن موقع در دانشگاه بین المللی قزوین بودم و از آنجا دوبار آمدم به تهران آمدم و نمایشگاه کتاب را دیدم. که محل برگزاری‌اش خیلی بزرگ بود. آن موقع نمایشگاه در مصلی امام خمینی(ره) برگزار می‌شد که در حال ساخت بود.
مردم و مخاطبان را دیدم که شوق کتاب داشتند و کتاب‌ها را می‌خریدند و می‌خواندند. به همین دلیل متوجه شدم که این نمایشگاه در رواج کتابخوانی موثر است. ما می‌دانیم ایرانیان اهل کتاب هستند و کتاب‌ها را می‌خوانند و کتابخوانی را دوست دارند. از نظر آمار می‌بینیم که ایران احتمالا هفتمین کشور در دنیا از لحاظ چاپ و نشر کتاب است که این آماری بسیار با ارزش و مهم به شمار می‌رود.
دوست دارید بیشتر چه کتاب‌هایی از هندوستان در نمایشگاه کتاب تهران به مخاطبان عرضه شود؟
چون من دانشجوی زبان و ادبیات فارسی بودم و همچنین تاریخ و ادبیات عمومی را می‌پسندم؛ دوست دارم کتاب‌هایی درباره ادبیات و زبان فارسی و تاریخ فارسی و همچنین تاریخ هند عرضه شود. زبان و ادبیات و فرهنگ فارسی یک عنصر بسیار مهم این منطقه بوده است. بنده بیشتر علاقه به این کتاب‌ها دارم؛ و همچنین کتاب‌هایی که در مورد فلسفه به‌خصوص فلسفه شرقی و عرفان و قوانین شعر و همچنین ادبیات معاصر فارسی و این منطقه است. اینها موضوعاتی است که شخصا روی آنها کار می‌کنم و دوست دارم که بخوانم.
روابط فرهنگی ایران و هند را چطور ارزیابی می‌کنید؟
می‌دانیم که هند و ایران از نظر تاریخی، فرهنگی، تمدنی و زبانی خیلی نزدیک بوده و هستند. اما به سبب عوامل گوناگون یک دوری هم اتفاق افتاده است که مبدا آن به قرن‌های گذشته باز می‌گردد. الان نیاز است که ما دوباره این رابطه را احیا کنیم و ادبیات و فرهنگ و تاریخ یکدیگر را بخوانیم و بفهمیم. مثلا در دو سه قرن گذشته ادبیاتی را که در ایران تولید و نگاشته شده معمولا اهل هند با آن آشنایی ندارند. همچنین در همین مدت ادبیات فارسی و زبان‌هایی که نزدیک به به زبان فارسی بوده و در هند نگاشته می‌شدند، در ایران شناخته شده نیستند و ایرانیان معمولا با آن آشنایی ندارند. به استثنای اقبال و تاگور و بیدل بیشتر مردم از ادبیات فارسی هند در دو سه قرن گذشته اطلاع چندانی ندارند. همچنین چندان به ادبیات هندی یا زبان‌های معاصر هندی که تحت تاثیر زبان و ادبیات فارسی بوده‌اند، توجه نشان نداده و مثلا کار تطبیقی روی آنها انجام نمی‌دهیم. نیاز است و باید اهل قلم و ادب و تحقیق از هر دو کشور به این مسئله توجه کنند. نخستین قدم این است که این آثار را بخوانند و دست به ترجمه از ادبیات فارسی – داستان‌ها و شعرهایش – به زبان‌های هندی و همچنین ادبیات معاصر هند به زبان فارسی بزنند.
نظرتان درباره ناشران ایرانی علاقه‌مند به فرهنگ و تاریخ هند چیست و عملکردشان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من دیده‌ام که ناشران ایرانی مثل حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی (سوره مهر) کتاب‌هایی هم از هند چاپ کرده است مثل دیوان بیدل یا شعر برخی از شاعران معاصر هندی را. همچنین فرهنگستان زبان و ادب فارسی از لحاظ تحقیق کارهای بسیار با ارزشی در مورد تاریخ و ادبیات هند انجام داده است. همچنین مجموعه میراث مکتوب که بیشتر توجه به تصحیح نسخه‌های خطی و کتاب‌های قدیمی دارد این مورد علاقه ما بوده و هست. کتاب‌هایی از نویسندگان و شاعران هند به خصوص از امیرخسرو دهلوی و دیگران چاپ کرده‌اند. همچنین انتشارات مولی که بیشتر کتاب‌هایی بیشتر در حوزه عرفان و تصوف چاپ کرده که اینجا مردم خیلی علاقه‌مند به آن هستند. ما علاقه‌مند به استفاده از کتاب‌های معاصر فارسی که انتشارات طهوری و امیرکبیر و دیگران آنها را چاپ می‌کنند، هستیم و دوست داریم آنها را داشته باشیم.
نویسنده هندی معاصر مورد علاقه شما کیست؟
در زبان انگلیسی دو نویسنده هستند که اتفاقا از دوستان من هم به شمار می‌روند. نخست ویکرام سیت و دیگری خانم ارونداتی رای که هر دو از رمان‌نویسان مشهور در سطح جهان به شمار می‌روند. این دو اتفاقا از ما هستند و در زبان‌های دیگر هند هم شخصیت‌های مشهوری به شمار می‌روند. من خودم در چهار زبان می‌نویسم و و آشنایی با شاعران اردو و هندی و انگلیسی و فارسی دارم و ما از ایشان استفاده می‌کنیم و آثارش را می‌خوانیم. از دیگر نویسندگان معاصر می‌توانم به کملا ثریا اشاره کنم که نویسنده و شاعر زبان انگلیسی در جنوب هند است و من هم درباره‌اش نوشته‌ام. او به اسلام نیز مشرف شده است.
سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.
