بازگشت
پژوهشگر ادبیات عرب: ارتباط ادبی ایران و جهان اسلام بسیار قوی است
1404/02/20-10:38
محمدعلی آذرشب نویسنده و پژوهشگر ادبیات عرب معتقد است روابط ادبی و فکری بین ایران و جهان اسلام، به‌خصوص عراق، بسیار قوی است و متون حافظ، سعدی، مولانا و عطار مالامال از ادبیات عرب است.
محمدعلی آذرشب، پژوهشگر زبان و ادبیات عربی در گفت‌وگو با ستاد خبری سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: وحدت تمدنی حوزه جهان اسلام، از طنجه مراکش تا جاکارتای اندونزی گسترده است. عرب‌وعجم و سنی‌وشیعه، همه این‌ها یک واحد تمدنی‌اند. جهان اسلام یک واحد تمدنی است که از طنجه تا جاکارتا را شامل می‌شود. اگر این سؤال پیش بیاید که چه چیزی مجموعه این کشورها را به هم پیوند می‌دهد، باید گفت اسلام، سابقه تاریخی، تقریب بین مذاهب اسلامی و زبان و ادبیات این کشورها را به یکدیگر پیوند می‌دهد. هرکدام از این کشورها زبان و ادبیات خاص خودشان را دارند؛ ولی ادبیات عرب می‌تواند همه را از طنجه تا جاکارتا دور هم جمع کند.
وی افزود: ادبیات ایران، عربی نیست؛ اما این کشور توجه فوق‌العاده‌ای به ادبیات عربی دارد. ادبیات فارسی را بدون آشنایی با ادبیات عرب نمی‌توان فهمید. متون حافظ، سعدی، مولانا و عطار مالامال از ادبیات عرب است. زبان و ادبیات عربی به‌عنوان زبان و ادبیات قرآن سرتاسر جهان اسلام را در بر گرفته است؛ تاآنجاکه حتی مسیحیان هم به زبان و ادبیات عربی توجه دارند.
آذرشب با اشاره به سه مؤسسه «یونسکو» که به کل جهان، «آیسسکو» که به جهان اسلام و «الکسو» که به جهان عرب تعلق دارند، ادامه داد: این مؤسسات که نام بردم، مسئولیت آموزشی، فرهنگی و عینی بر عهده دارند. «آیسسکو» و «الکسو» سالانه یک شهر را به‌عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام و پایتخت فرهنگی جهان عرب معرفی می‌کنند. هنگامی که «نجف» به‌عنوان «پایتخت جهانی اسلام» معرفی شد، بنده کتاب «النجف الاشرف اصاله ومعاصره» را نوشتم. همچنین «تلمسان» الجزایر که «پایتخت فرهنگی جهان اسلام» در نظر گرفته شد، کتاب «تلمسان مقاومة وعرفان» را تألیف کردم.
«قیروان» تونس را هم که «پایتخت جهان اسلام» تعیین کردند، کتاب «من طهران الی القیروان» را تألیف کردم. همچنین، وقتی قطر «پایتخت فرهنگی جهان عرب» شد، از بنده برای حضور در این کشور دعوت کردند که به آن‌ها گفتم: «من عرب نیستم. چرا من را دعوت کردید؟» پاسخ دادند: «جهان عرب بدون ایران ارزش ندارد. ایران پشتوانه فرهنگی و علمی جهان عرب است.» بنابراین، سه جلد کتاب هم برای قطر نوشتم که منتشر شد.
وی به مهمان ویژه بودن عراق در این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و حضور سایر کشورهای عرب‌زبان اشاره و افزود: عرب‌زبان‌ها باید بدانند و آگاه شوند که ایران روی زبان و ادبیات عربی بیشتر از خود آن‌ها کار کرده است؛ تاآنجاکه «سیبویه» ایرانی اولین شخصی بود که نحو عربی را نوشت و «جرجانی» ایرانی اولین شخصی بود که روی بلاغت عربی کار کرد. پیوند بین ایران و جهان عرب در حوزه زبان و ادبیات عرب همیشه برقرار بوده است. ایرانیان در کشورهای عربی حضور داشته‌اند و عرب‌ها در ایران. «ابوالطیب المتنبی» که بزرگ‌ترین شاعر جهان عرب است و به «شاعر العرب الاکبر» شهرت دارد، به ایران آمد و در این کشور قصاید و اشعاری سرود. من کتاب «المتنبی فی ایران» را نیز به همین مناسبت نوشته‌ام.
همچنین «ابوتمام» و «جواهری» که از شاعران بزرگ جهان عرب‌اند، به ایران آمدند و درمجموع، روابط ادبی و فکری بین ایران و جهان اسلام، به‌خصوص با عراق، خیلی قوی است.
محمدعلی آذرشب در پایان تأکید کرد: رویدادهایی مثل نمایشگاه کتاب نباید صرفاً محل فروش و رونمایی کتاب‌های جدید باشد، بلکه باید به‌مثابه جشنواره فکری، علمی و فرهنگی باشند. کشورهایی که ضد جهان اسلام‌اند، سعی می‌کنند بین ایران و جهان اسلام و میان ایران و عراق فاصله بیندازند. نمایشگاه کتاب فرصتی برای مقابله با این حربه دشمن است. بهترین فرصت برای پاسخ به حمله‌ای که می‌خواهد ایران را از عراق جدا کند، نمایشگاه کتاب تهران است.
سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت 1404 آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی(ره) برپا خواهد بود. این رویداد به‌صورت مجازی نیز در book.icfi.ir در حال برگزاری است.
