بازگشت
جای خالی سمنها در سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید»
1404/02/21-14:10
یک متخصص حوزه دانش‌شناسی درغرفه نهاد کتابخانه‌های نمایشگاه کتاب گفت: نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در خواندن و ترویج مطالعه مفید دیده نشده است و نگاهی به جامعه مدنی در آن مشاهده نمی‌شود.
به گزارش ستاد خبری سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ نشست علمی «سند ملی خواندن و سمنها» در چهارمین روز نمایشگاه کتاب، در غرفه اصلی نهاد با حضور گلنسا گلینی مقدم، استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی و بهنوش بساک کاظمی نویسنده و پژوهشگر به دبیری منصور کوهی رستمی عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد.
گلینی در این نشست سند ملی خواندن را گامی به سمت جلو دانست و گفت: ایراد‌هایی به این سند وارد است چرا که نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و توجه به جامعه مدنی در این سند دیده نشده است.
وی درباره سازمان‌های مردم نهاد توضیح داد: با این که سازمان‌های غیر دولتی، مستقل و غیرانتفاعی هستند اما بر عملکرد آن‌ها می‌شود. متأسفانه میزان آگاهی عمومی درباره سازمان‌های مردم نهاد کشور بسیار پایین است. یعنی مردم اطلاع ندارند که ساختار‌های مردم نهاد جزء ساختار دموکراتیک کشور هستند. در کشور‌های دموکراتیک ساختار‌های مدنی در همه زمینه‌ها بسیار قدرتمند و تأثیرگذارند.
وی وضعیت خواندن در ایران را بحرانی دانست و گفت: هر چقدر هم در فضای مجازی پیش می‌رویم، سرانه مطالعه در کشور کمترمی‌شود. البته وضعیت مطالعه در ایران پیش از انقلاب هم خیلی خوب نبوده و پس از انقلاب هم کار‌های اساسی برای افزایش سرانه مطالعه در کشور انجام نشده است یا اگر هم انجام شده دست آورد چندانی از خود به همراه نداشته است. از سویی دیگر اطلاع‌رسانی درباره سند ملی مطالعه در کشور اتفاق نیفتاده است.
گلینی اضافه کرد: درسند مطالعه از نهاد‌های مختلف اسم برده و وظایفی برایشان تعیین کرده‌اند؛ اما هدف کمی و کیفی مشخصی را برایشان تعیین نکرده. هدف باید قابل دستیابی، عینی و کمی باشد. از سوی دیگر مسأله ترویج هم قابل تامل است اما چون سمنها فعالیت‌شان جزیره‌ای است عملاً با سازمان‌ها و سمنهای هم سو نیز فعالیت مشترکی ندارند. در سند مطالعه ۲۱ سازمان و نهاد مورد خطاب قرار گرفته و برایشان وظیفه تعیین شده است.
بساک هم با بیان این مطلب که سند ملی خواندن اردیبهشت سال گذشته تنظیم و اطلاع‌رسانی شد، گفت: متأسفانه در این سند هیچ‌نقشی برای سازمان‌های مردم نهاد درج نشده؛ این در حالی است که سازمان‌های مردم نهاد هم سازمان‌های حقوقی به شمار می‌روند و باید به عنوان این سازمان‌ها به طور روشن در این سند اشاره می‌شد.
این قصه‌گو ادامه داد: در این سند به ۵ حوزه اشاره شده که یکی از آن‌ها عمومی‌سازی خواندن است. یعنی خواندن را از کتابخانه‌ها، آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری به دل جامعه ببریم و دسترسی آسان به کتاب و آموزش و پژوهش در کشور برای همه اقشار جامعه فراهم شود.
وی اظهار داشت: انجمنها در ۳ حوزه بهزیستی، ارشاد و وزارت کشور می‌توانند فعالیت کنند. مهم‌ترین نقطه عطف دستگاه‌های اجرایی و مردم، سازمان‌های مردم‌نهاد هستند. این‌ها پل ارتباطی بین مردم و نهاد هستند. نادیده گرفتن این سازمان‌های مردم نهاد یعنی ما این پل را ندیده‌ایم. باید در سند ملی خواندن بازنگری کنیم و عنوان سمنهای مردم‌نهاد را در آن بگنجانیم.
بساک تأکید کرد: در حوزه کتاب و کتابخوانی در سراسر کشور سازمان‌های مردم نهاد متعددی داریم که می‌توانند الگویی توانمند و اثربخش بین مردم و منابع دولتی باشند. سازمان‌های مردم نهاد با بودجه خیرین و مردم اداره می‌شود.
این داستان‌نویس افزود: کتابخانه‌های سیار شهری و روستایی که تعداد محدودی دارند و به مکان‌هایی که می‌روند محدود است؛ اما در سازمان‌های مردم نهاد می‌توانیم کل استان‌ها، روستا‌ها و مناطق آسیب‌پذیر را پوشش دهیم. کاری که از عهده نهاد دولتی خارج است.
بساک در بخش پایانی سخنانش گفت: کتابخوانی مهم‌ترین کاری است که ما در تنهایی خود انجام می‌دهیم، اما اثربخشی آن را در جامعه می‌بینیم. نقطه قوت دیگر سازمان‌های مردم نهاد؛ نوآوری در روش‌های ترویج است. نهاد‌های دولتی به دلیل استقرار در یک مکان، شیوه‌های اجرای ثابتی دارند؛ اما سمنها به دلیل تنوع محل اجرا، روش‌های مختلفی برای ترویج دارند.
سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلی امام خمینی(ره) در حال برگزاری است. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان مهیا کرده است.
