بازگشت
وقتی ترجمه جای تألیف را تنگ می‌کند
1404/02/27-13:20
بازار کتاب کودک و نوجوان، امروز میان ترجمه‌های بی‌ضابطه و تولیدات بومی در رفت‌وآمد است و در این میان، تأکید بر هویت فرهنگی، پرهیز از خشونت و نقش خانواده در ترویج کتاب‌خوانی بیش از پیش اهمیت یافته است.
اسماعیل هنرمندی، نویسنده شناخته‌شده حوزه کودک و نوجوان فعال در انتشارات «سایه گستر» در گفتوگو با ستاد خبری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با اشاره به حضور 1000 نسخه‌ای این انتشارات، به نکات مهمی درباره تولیدات ادبی، نقش خانواده‌ها و وضعیت نشر در ایران گفت: مجموعه کتاب‌های ارائه‌شده در نشر سایه‌گستر از نظر زبانی ساده، روان و از نظر محتوایی قوی و متنوع بودند. به گفته وی: این آثار شامل کتاب‌های علمی با موضوعاتی همچون فضا، زندگی گیاهی، سیارات، کهکشان‌ها و روستاها، و همچنین داستان‌هایی از ادبیات کلاسیک فارسی نظیر مثنوی، شاهنامه، گلستان و بوستان بودند.
وی تأکید کرد: از ابتدای مسیر فعالیت خود، تمرکز بر داستان‌های ایرانی داشته و همواره تلاش کرده تا کودکان و نوجوانان را با ادبیات بومی و فرهنگی کشورشان آشنا کند.
هنرمندی افزود: ما کمتر سراغ کتاب‌های خارجی رفته‌ایم و اعتقاد داریم که ریشه کودک باید در فرهنگ خودش شکل بگیرد.
در بخش دیگری از گفتوگو، او به علاقه والدین ایرانی به آثار داخلی اشاره کرد و بیان داشت: اغلب پدر و مادرها ترجیح می‌دهند کتاب ایرانی برای فرزندشان بخرند. گرچه بچه‌ها ممکن است تحت‌تأثیر تلویزیون یا دوستانشان به سمت کتاب‌های خارجی بروند اما انتخاب خانواده‌ها به سمت آثار بومی است.
وی به یکی از چالش‌های جدی حوزه نشر کودک هم پرداخت و گفت: نویسندگان داخلی، باکیفیت و خلاق هستند اما چون قانون کپی‌رایت در ایران اجرا نمی‌شود، ناشران ترجیح می‌دهند کتاب‌های خارجی را ترجمه کنند تا هزینه‌ای بابت تألیف و تصویرگری پرداخت نکنند. این موضوع باعث شده بسیاری از آثار ترجمه‌ای بدون رعایت حقوق معنوی وارد بازار شوند.
هنرمندی همچنین به‌صورت صریح با ورود زودهنگام مفاهیم خشونت به دنیای کودک مخالفت کرد. به گفته او، برخی دیدگاه‌ها که کودک باید از ابتدا با خشونت آشنا شود تا بتواند در آینده واکنش بهتری نشان دهد، مخالفت کرد و گفت: تجربه اقامت چندساله‌ام در اروپا و بازخورد منفی نسبت به آثار بازنویسی‌شده نیز نشان داد خارجی‌ها هم رغبتی به بازنمایی خشونت در داستان ها ندارند و بر مفاهیمی چون محبت، دوستی و مهربانی تاکید دارند چرا که تأثیر مثبت‌تری در پرورش روانی کودک دارد.
به باور هنرمندی، اگر پدر و مادر از همان ماه‌های نخست برای فرزندشان قصه بخوانند و او را با کتاب آشنا کنند، کودک در آینده، فردی کتابخوان، موفق و با سلامت روانی بالاتری خواهند بود.
سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی(ره) ادامه خواهد یافت. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.
