بازگشت
نام خليج فارس در كهن‌ترين نقشه‌هاي بعد از رنسانس آمده است
1390/02/22-08:30
پروفسور محمدحسن گنجي، پدر جغرافياي ايران در نشست «دانشنامه خليج فارس» گفت: مهم‌ترين مسأله در نظر ما اين است كه آبراهه جنوبي ايران به نام خليج فارس مشخص شده و احتمالا قديمي‌ترين نقشه در بخش كارتوگرافي بعد از رنسانس است كه درياي جنوب فلات ايران در آن به نام خليج فارس شناخته شده است./
نشست «دانشنامه خليج فارس» عصر چهارشنبه (21 ارديبهشت) ساعت 16 تا 30/17با حضور دكتر محمدحسن گنجي (پدر علم جغرافيا)، دكتر احمد مهدوي (استاد دانشگاه تورنتو كانادا) و دكتر كيانوش كياني هفت‌لنگ (رئيس پژوهشكده ابوريحان بيروني مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي) در كميته فعاليت‌هاي جنبي در زير زمين شرقي شبستان برگزار شد.
پروفسور محمدحسن گنجي، مرد علمي سال 2001 جهان گفت: قديمي‌ترين كساني كه درباره شكل و حركت زمين فكر كرده و نتيجه افكار خود را به يادگار گذاشته‌اند، يوناني‌ها بودند. همچنين قديمي‌ترين نمودار از زمين كه امروز از آن به نقشه جغرافيايي تعبير مي‌شود و نيز ازآن يوناني‌ها و منسوب به اراتستن است، مختصات يعني طول و عرض جغرافيايي را توصيف كرده است.
وي افزود: معروف‌ترين جغرافيدان يونان باستان «كلاديوس پتولوميوس» است كه در عرف اسلامي به بطلميوس شناخته مي‌شود. با ظهور اسلام متفكران اسلامي با انديشه‌ها و كارهاي بطلميوس آشنايي پيدا كرده و طي سه چهار قرن نخست بعد از هجرت راه و رسم بطلميوس را در درك و ارائه سرزمين‌ها ادامه داده و تكميل كردند.
گنجي خاطرنشان كرد: در دوران وسطي افكار و انديشه‌هاي بطلميوس در اروپا فراموش شد ولي با آغاز رنسانس و برقراري روابط بين شرق و غرب آثار بطلميوس كه در قرون درخشان جغرافياي اسلامي (قرون سوم و چهارم) مراحل كمال را طي كرده بود بار ديگر به اروپا مخصوصا به كشورهاي اطراف مديترانه مانند يونان، ايتاليا و اسپانيا راه يافت.
وي افزود: به موازات آن، دوراني كه به دوران اكتشافات جغرافيايي معروف است آغاز شد و نخستين بار اسپانيولي‌ها و پرتغالي‌ها بودند كه به خاطر عوامل محيطي و پي بردن به راز قطب‌نما كه به وسيله مسلمانان معرفي شده بود، راه درياها را پيش گرفتند و به كشف سرزمين‌هاي شناخته نشده، نائل آمدند و مانند اينكه ماژلان در 1522 ميلادي جهان را دور زد و كرويت زمين را به اثبات رساند و كريستف كلمب در 1492 ميلادي قاره جديد يعني آمريكا را كشف كرد.
سپس دكتر كيانوش كياني هفت‌لنگ، رئيس پژوهشكده ابوريحان بيروني مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي گفت: نخستين جلد از دانشنامه هشت جلدي خليج فارس امسال منتشر مي‌شود. هدف از انتشار اين دانشنامه، معرفي ابعاد علمي و فرهنگي خليج فارس است.
عضو شوراي دانشنامه خليج فارس در مرکز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي خاطرنشان كرد: مركز دايره‌المعارف اسلامي از چند سال گذشته، تدوين دانشنامه هشت جلدي خليج فارس را در دستور كار خود قرار داده است. قرار است چهار جلد اين دانشنامه به صورت كليات و چهار جلد ديگر در قالب مقتلي (نمايه) در ايران براي شناساندن بيشتر اين منطقه به ايرانيان مقيم داخل و خارج کشور منتشر شود.
اين ايرانشناس و پژوهشگر يادآور شد: اين دانشنامه در ايران به چاپ مي‌رسد اما به تمام مراكز علمي و دانشگاه‌هاي دنيا ارايه مي‌شود و انتشار آن مي‌تواند نام واقعي خليج فارس و حقيقت موجود در آن را به نسل‌هاي آينده بشناساند.
وي افزود: خليج فارس پيشينه چند هزار ساله دارد و به عنوان منطقه فرهنگي يكي از كانون‌هاي باستاني به‌شمار مي‌رود. اين منطقه به واسطه موقعيت ژئوپلتيكي بر اهميت آن افزوده مي‌شود. ما نمي‌‌توانيم از مسأله اصلي فرهنگ و تمدن خليج فارس چشم‌پوشي كنيم. هدف ما فقط دو كلمه است اينكه منطقه تاريخي خليج فارس را بشناسيم و به جهانيان بشناسانيم.
وي افزود: طبيعي است كه نام درياي پارس بر آن اطلاق و روزانه صدها خبر درباره خليج فارس توليد و منتشر شود. اين منطقه تاريخي بسيار حساس است و روز به روز بر اهميت آن افزوده مي‌شود. مركز دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي امسال نخستين دانشنامه خليج فارس را منتشر كرده و در دسترس علاقه‌مندان قرار مي‌دهد.
دكتر احمد مهدوي، استاد دانشگاه تورنتو كانادا گفت: خليج فارس يك پهنه آبي زيبا و آكواريوم طبيعي در جنوب كشور ايران است. ما بايد از مسايل طبيعي، علمي و مسايل زيستي خليج فارس آگاهي يابيم و اين منطقه تاريخي را به كودكانمان بيشتر بشناسانيم. اميدوارم كه مردم ايران به خليج فارس بيشتر توجه كنند و دريابند كه چه رازي در دل اين اقيانوس عظيم نهفته است.
وي افزود: ارتباط من با خليج فارس 20 سال پيش به واسطه تحقيق درباره درخت «نيم» يا «چريش» آغاز شد. اين درختي است براي نجات كره زمين و درختي است پاك‌ساز مخصوص جزاير نفتي كه خاك را تصفيه مي‌كند و 200 سال پيش از هند به ايران وارد شده است. همچنين زيباترين درخت سايه‌انداز دنياست و ميوهايش شبيه زيتون است و بخشي از اقتصاد هند به اين درخت بستگي دارد. درخت نيم مخصوص منطقه خليج فارس است.
مهدوي تصاويري از جزيره قشم را به حاضران در جلسه نشان داد. جنگل‌هاي حرا، دره ستاره‌ها كه يكي از عجايب هفتگانه قشم محسوب مي‌شود، جزيره هنگام، جزيره هرمز و... از جمله تصاويري بود كه در پايان نشست به نمايش درآمد.
بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران تا 24 ارديبهشت ماه در مصلاي امام خميني (ره) برپاست.
