بازگشت
بررسی نقش نهاد‌های مذهبی در قیام 15 خرداد مغفول مانده است
1392/02/13-08:30
جواد منصوری،نویسنده و پژوهشگر تاریخ در مراسم رونمایی از کتاب‌های قیام 15 خرداد به سوژه‌های مغفول مانده در این حوزه اشاره کرد و گفت: نقش نهاد‌های مذهبی همچون حسینیه‌ها، حوزه‌های علمیه، مساجد و مدارس در نهضت امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی بسیار مهم است. نقش آن‌ها نامرئی و قدرتمند بود و دشمن نتوانست به آن پی ببرد.
به گزارش ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، مراسم رونمایی از کتاب‌های «مبداء نهضت: مجموعه مقالات قیام 15 خرداد» و «نامه نیمه خرداد» عصر امروز (جمعه 13 اردیبهشت ماه 92) با حضور سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی اسماعیلی، سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجتبی سلطانی احمدی و رحیم نیک‌بخت میرکوهی، نویسندگان این دوکتاب و جواد منصوری، نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ معاصر و از حاضران در قیام 15 خرداد 1342 در سرای اهل قلم بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
مجتبی سلطانی احمدی در این مراسم به معرفی گروه تحقیقاتی کتاب «مبداء نهضت: مجموعه مقالات قیام 15 خرداد» پرداخت و گفت: مجموعه مقالات این کتاب حاصل تلاش سه گروه از محققان است. نخستین گروه پیشکسوتان تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی هستند. این افراد دارای سابقه مبارزاتی‌اند، مانند جواد منصوری، سیدهادی خسروشاهی و قاسم تبریزی. گروه دوم اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و استادان هستند و آخرین گروه محققان و پژوهشگران جوانند.
وی ادامه داد: این اثر در 1252 صفحه تدوین شد که حاصل 57 مقاله جمع‌آوری شده با همکاری 52 نویسنده است. این اثر با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خانه کتاب تدوین شد و به جای اعلام فراخوان برای گردآوری مقالات، با توجه به آشنایی رحیم نیک‌بخت میرکوهی با محققان و متخصصان تاریخ انقلاب، نگارش مقالات به آن‌ها پیشنهاد داده شد.
سلطانی احمدی در ادامه به جای خالی بررسی وقایع آغازین نهضت امام خمینی(ره) در پایان‌نامه دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه‌ها اشاره کرد و افزود: 635 عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد با موضوع امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی تا سال 1388 دفاع شده است، اما فقط یک پایان‌نامه با موضوع قیام 15 خرداد در دانشگاه شهید مدرس در این باره دیده شد. این خلاء نشان می‌دهد که مبداء نهضت و قیام 15 خرداد با توجه به اهمیتی که دارد، مورد غفلت قرار گرفته است.
وی ادامه داد: باید تلاش کرد تا این خلاء در بررسی تاریخ انقلاب اسلامی پر شود و این موضوع در گروه‌های سیاسی، جامعه‌شناسی و تاریخی جایگاه خود را بیابد. باید از سنت تاریخ نگاری رژیم پهلوی که ردپای آن در دانشگاه‌ها وجود دارد فاصله گرفت و مولفه‌های آن را تعریف کرد تا شاهد نگارش آثار میان رشته‌ای درباره قیام 15 خرداد و انقلاب اسلامی باشیم.
رحیم نیک‌بخت میرکوهی هم با تشکر از افراد همکار برای نگارش این دو جلد کتاب گفت: «مبداء نهضت: مجموعه مقالات قیام 15 خرداد» با رویکرد علمی و پژوهشی و «نامه نیمه خرداد» برای مخاطبان عام جامعه نوشته شد. انقلاب اسلامی و قیام 15 خرداد یک قیام همگانی و سراسری بود که در کتاب «مبداء نهضت» بر اساس مقالات، ریشه انقلاب اسلامی را در جای جای ایران می‌بینیم.
وی ادامه داد: جایگاه قیام 15 خرداد در ادبیات فارسی و مرثیه‌خوانی‌ها به چشم می‌خورد و باید تلاش کرد تا این اشعار و مرثیه‌ها وارد تاریخ شود، در غیر این صورت ظلم بزرگی به تاریخ فرهنگ کشور وارد می‌شود. در حوزه بررسی قیام 15 خرداد دچار کاستی‌های بسیار هستیم، به همین دلیل باید به آسیب‌شناسی موضوع‌های آن توجه کرد.
جواد منصوری هم در ادامه با ابراز خرسندی از توجه به قیام 15 خرداد 1342 و نگارش این دو کتاب گفت: اگر این واقعه در دیگر کشور‌ها رخ می‌داد به یقین ده‌ها فیلم و کتاب ساخته و نوشته می‌شد، اما ما هنوز نتوانسته‌ایم بین هنر و تحولات اجتماعی رابطه برقرار کنیم. برخی مراکز دانشگاهی کشور با مسایل جامعه ارتباط کافی ندارند و تلاش آن‌ها بیشتر به دوران‌های خیلی قبل باز می‌گردد و کمتر پیش آمده که درباره تاریخ معاصر کار وسیعی انجام دهند. زیرا استادان این حوزه معتقدند انقلاب اسلامی هنوز تاریخ نشده است، به همین دلیل پایان‌نامه‌های کمی در این باره نوشته می‌شود. در حالی که می‌توان به ابعاد فکری، اخلاقی و معنوی انقلاب پرداخت.
وی توضیح داد: مراکز تاریخ نگاری باید توجه خود را به کیفیت و عمق مباحث بیشتر کنند و آن را به عنوان سیاست خود در بررسی انقلاب و تاریخ‌نگاری قرار دهند تا وضعیت ما نسبت به آنچه هست تغییر کند.
منصوری افزود: در دهه سوم انقلاب اسلامی، نزدیک به ده‌ها کتاب با موضوع خاطره نویسی از افراد انقلاب نوشته شد که هنوز هم ظرفیت نقد و تکامل دارد. اما این نوع کتاب‌ها نیازمند تاریخ‌نگاری علمی و دقیق است اما در آثار منتشر شده، مولفان کمتر به این مقوله توجه دارند.
وی ادامه داد: مقاله من در کتاب «مبداء نهضت: مجموعه مقالات قیام 15 خرداد» به مباحث تحلیلی، جامعه‌شناسی و سیاسی قیام 15 خرداد پرداخته است و در آن به ویژگی‌های این قیام با توجه به تاثیر امام(ره)، امت و اسلام پرداخته شده و این که این تحول چه آثار و پیامد‌هایی داشته، مطرح می‌شود.
منصوری در پایان به سوژه‌های مغفول مانده قیام 15 خرداد اشاره کرد و گفت: نقش نهاد‌های مذهبی انقلاب اسلامی، مانند حسینیه‌ها، حوزه‌های علمیه، مساجد و مدارس در این قیام بسیار مهم است. ایفای نقش آن‌ها در این سازمان‌دهی نامریی و قدرتمند بود و دشمن نتوانست به آن پی ببرد. به صورت موردی شاهد انتشار کتاب‌هایی در این باره هستیم اما به صورت مجموعه و با تاکید بر فرهنگ شیعه کتابی نوشته نشده است.
در پایان مراسم از کتاب‌های «مبداء نهضت: مجموعه مقالات قیام 15 خرداد» و «نامه نیمه خرداد» با حضور سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی اسماعیلی، سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجتبی سلطانی احمدی و رحیم نیک‌بخت میرکوهی نویسندگان این دو اثر، رونمایی شد.
بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت ماه در مصلای امام خمینی(ره) برپاست.
