بازگشت
سوگیری‌های تند ارزشی از وجهه علمی آثار می‌کاهد
1392/02/17-08:30
منتقدان در نشست رونمایی و بررسی کتاب «فرصت‌ها و چالش‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» از این اثر به عنوان پژوهشی کاربردی در حوزه فرهنگ و برای مخاطبان داخلی در روابط بین‌الملل یاد کردند و گفتند: متاسفانه اغلب آثار ما نظیر این کتاب با نوعی سوگیری‌های تند ارزشی مواجهند که مخاطبان خارج از مرزهای ایران با مطالعه نخستین صفحه، کتاب را کنار خواهند گذاشت و تا پایان با مولف همراهی نخواهند کرد.-
به گزارش ستاد خبری بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، این نشست بعد از ظهر هفدهمین روز اردیبهشت ماه با حضور دکتر سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، نویسنده و مدرس روابط بین‌الملل و دکتر حمید اخوان، پژوهشگر علوم سیاسی به عنوان منتقدان کتاب و دکتر عباس کشاورز شکری، پدیدآورنده کتاب «فرصت‌ها و چالش‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» در سرای اهل قلم بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
مصطفی اسدزاده، کارشناس اطلاع‌رسانی و روابط بین‌الملل پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات اسلامی که اجرای این برنامه را بر عهده داشت، ضمن معرفی اطلاعات شناسا‌نامه‌ای کتاب و معرفی سخنران‌های برنامه از مدعوین خواست تا ابتدا نقدهای خود را بیان کنند و مولف در انتهای برنامه از کتابش دفاع کند.
سپس دکتر سیدجلال دهقانی فیروزآبادی با سخنانی درباره فرهنگ و نقش آن در روابط بین‌الملل بیانات خود را آغاز کرد. وی به بیان سه نظریه مهم درباره نقش و جایگاه فرهنگی در سیاست خارجی و روابط بین‌الملل پرداخت و گفت: در نظریه نخست فرهنگ تابعی از سیاست است و نقش ابزاری دارد. در دیدگاه دوم فرهنگ در کنار اقتصاد و سیاست نقش مکمل دارد، اما در سومین دیدگاه فرهنگ نقشی مبنایی و مقوم در سیاست خارجی و روابط بین‌الملل بازی می‌کند. در این دیدگاه که از جمله نکات مورد توجه این کتاب است، سیاست تابعی از فرهنگ به شمار می‌آید.
وی در ادامه با اشاره به این که می‌توان فرهنگ را در دو سطح چالش‌ها و فرصت‌ها و در دو بخش ملی و منطقه‌ای بررسی کرد، گفت: متاسفانه این کتاب به شکل کلی به بررسی مقولات یاد شده پرداخته است در حالی که جا داشت هریک از این امور به طور جداگانه و در سطوحی متفاوت بررسی و ارزیابی شوند.
در ادامه این نشست دکتر حمید اخوان از استادان دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان دومین منتقد اثر با اشاره به این که تخصصی در حوزه روابط بین‌الملل ندارد، گفت: از منظر جامعه‌شناسی انقلاب‌ها می‌توانم به بررسی و معرفی این کتاب بپردازم.
وی با اشاره به این که پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات نهادی پژوهشی و در خدمت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، عنوان کرد: این مرکز در راستای رسالت خود پروژه تولید کتاب حاضر را تعریف کرد تا اثری کاربردی و قابل استفاده کارگزاران فرهنگی داخل و خارج از کشور به ویژه در توسعه تعاملات فرهنگی باشد، اما این اثر با وجود تمام نقاط مثبت خود، کتابی کاربردی و آکادمیک در حوزه بین‌الملل نیست. اثری در این حوزه کاربردی به شمار می‌آید که بتواند به تغییر رفتارها و دیدگاه‌های نهادهای موثر در تفسیر دیپلماسی فرهنگ در کشور بینجامد.
دکتر اخوان گفت: امیدوارم آنچه پدیدآورندگان اثر در بخش چالش‌ها به آن‌ها اشاره کرده‌اند در نگاه مدیران ما نیز به چالش کشیده شود. با وجود آن که مولفان کتاب راه‌کارهایی را در سطح کلان بیان کرده‌اند، امید است این مسایل مورد توجه قرار گیرد و چالش‌ها به فرصت تبدیل شوند.
این محقق حوزه علوم سیاسی با تاکید بر این که چنانچه قرار است برای کشورهای دیگر الگو باشیم، صرفا در قالب شعار میسر نخواهد شد، گفت: معتقدم باید سال‌های زیادی را به بهسازی خود اختصاص دهیم؛ توسعه مباحث ایدئولوژیکی و استفاده از روش‌هایی که می‌تواند انتقال فرهنگ را به شکل نرم میسر سازد.
وی در بخش دیگری از نقدهای خود قلم غیر علمی مولفان در برخی بخش‌های کتاب را از موانع ترجمه این اثر به زبان‌های دیگر و کاربردی نبودن آن در خارج از مرزها دانست و توضیح داد: متاسفانه در برخی کتاب‌هایمان با نوعی سوگیری‌های ارزشی تند مواجهیم که موجب می‌شود مخاطبان تا پایان اثر با کتاب همراهی نکنند یا با مطالعه نخستین صفحه آن را کنار بگذارند، این کتاب نیز همین‌طور است و مضامین آن برای غیر ایرانیان کاربرد زیادی ندارد.
سپس دکتر عباس کشاورز شکری، سرپرست نویسندگان اثر با اشاره به این که این کتاب را با همکاری دکتر محسن خلیلی، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد و جمعی از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکترای گرایشات گوناگون علوم سیاسی و روابط بین‌الملل پدید آورده است، گفت: همچنان که منتقدین عنوان کردند، کاربردی بودن مطالب این کتاب را نقطه قوت آن می‌دانم.
مولف در پاسخ به ایرادهای عنوان شده در زمینه تعارضاتی که میان راهکارهای ارایه شده وجود دارد، بیان کرد: به دلیل آن که گروهی از محققان هریک از بخش‌های این کتاب را تدوین و تالیف کرده‌اند، دشواری‌هایی در هماهنگی مطالب وجود داشت. شاید دلیل ایراد عنوان شده این باشد که من به عنوان ناظر اثر وظیفه هماهنگی خود را به خوبی انجام نداده‌ام.
وی در پایان بیان کرد: با وجود تمامی نقاط قوت و ضعف اثر نگاه مسلط بر کتاب«فرصت‌ها و چالش‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» را نگاهی فرهنگی می‌دانم.
نخستین چاپ کتاب «فرصت‌ها و چالش‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» را انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) با همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در حجمی حدود 400 صفحه به بهای 11 هزار و 500 تومان منتشر و روانه نمایشگاه کتاب تهران کرده‌اند.
بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران تا 21 اردیبهشت در مصلی امام خمینی(ره) برپاست.
