بازگشت
امروز شعر محاوره بسیار مورد توجه قرار گرفته است
1403/02/28-16:21
عبدالجبار کاکایی، شاعر و ترانه‌سرا گفت: به خاطر بستر انتقال معانی عامیانه، امروز شعر محاوره بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
به گزارش ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست بررسی «کتاب‌های شعر محاوره جشنواره شعر فجر» با حضور عبدالجبار کاکایی و امیرعلی سلیمانی صبح جمعه ۲۸ اردیبهشت در سرای ادبیات سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
عبدالجبار کاکایی، شاعر و ترانه‌سرا در این نشست با بیان اینکه زبان محاوره، زبان انتقال فرهنگ عامیانه است، عنوان کرد: شعر محاوره تنها زبان شکست فعل‌ها که در تعبیر امروزی از آن یاد می‌شود، نیست، بلکه علومی از شعر است که مخاطب آن مردم است و سعی می‌کند کنایه و ضرب‌المثل‌ها و فرهنگ رایج مردم را در خود قرار دهد.
او گفت: در روزگار ما بعد از دوران مدرنیته که شعر رسمی دچار تحولاتی شد و خود را از گذشته تقریبا جدا کرد، رفته‌رفته شعر محاوره را در شعر برخی سخنوران عصر جدید همچون احمد شاملو و فروغ فرخزاد شاهد هستیم که قطعاتی به زبان محاوره دارند و شعرها به زبان عامیانه بوده است.
کاکایی افزود: در سال‌های اخیر شاهد انتشار ده‌ها دفتر شعر محاوره از سوی شاعرانی بودیم که عمدتا با شعر کلاسیک شروع کردند. اما برای آشتی دادن مردم با شعر در روزگاری که به دوران عسرت شعر معروف است، شعر در مواجهه با رقبای قدرتمندی که در عرصه هنرهای نمایشی و تصویری جدید دارد، مقداری دچار تنگنا و مضیقه شده و عقب‌نشینی داشته است.
شعر محاوره، زبان عواطف
این ترانه‌سرا گفت: یکی از ویژگی‌های شعر محاوره این است که زبان عواطف و احساسات رایج ماست. یعنی ما با زبان کلاسیک اظهار محبت نمی‌کنیم بلکه با زبان محاوره اظهار محبت می‌کنیم. نوع گفتار رایج آن گفتار عامیانه یا محاوره‌ای است که بستر انتقال عواطف و احساسات جامعه است.
کاکایی با بیان اینکه ترانه‌سراها در دهه ۳۰ از زبان محاوره به عنوان زبان ترانه استفاده کردند که بسیارمورد توجه قرار گرفت، ادامه داد: این موضوع یکی به خاطر قابلیت‌هایی است که وزن شعر محاوره در تلفیق با موسیقی هماهنگی دارد و هم اینکه بستر انتقال معانی عامیانه است. به‌همین‌دلیل امروز شعر محاوره بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
به گفته او، ترانه‌سرایان برای تطبیق وزن کلام با ملودی از شعر محاوره یا شعر رایج زبان عامه استفاده می‌کنند. به خاطر همه این دلایل، دامنه استفاده از شعر محاوره افزایش یافت و کار به انتشار آثار مکتوب به زبان محاوره رسید. در این بین نوعی زبان به وجود آمد که به اعتقاد من زبانی است که متعلق به همین نسل است.
ترانه، هماهنگی کلام با موسیقی
این شاعر افزود: یکی از کشف‌های نسلی که ۳۰ سال به ترویج زبان محاوره می پردازد تلفیق زبان معیار و محاوره با هم و انتقال زبانی سبک و راحت برای انتقال احساسات و مفاهیم است که در نوع خود موفق هم بوده‌است.
کاکایی گفت: تنها اشتباه رایجی که درباره زبان محاوره در روزگار ما وجود دارد این است که گویندگان و سرایندگان این کلام برای خوانش آن می‌گویند یک ترانه بخوانم. ترانه تعریف خود را در قالب‌های شعر فارسی دارد و هماهنگی کلام با موسیقی است. اما شعر محاوره همان شعر معیار و رسمی ماست که در روزگار ما دچار تحول ذاتی شده و گفتگوی جدیدی را با نسل جدید شروع کرده است.
شعر محاوره رسمیت یافته است
در ادامه این نشست امیرعلی سلیمانی، منتقد و ترانه‌سرا درباره شعر محاوره در مقایسه با ترانه اظهار کرد: وقتی ما در مورد شعر محاوره صحبت می‌کنیم اگر همین تفکیک را نسبت به ترانه قائل باشیم، در یکی دو دهه اخیر به لحاظ مکتوب و منتشر‌شدن جدی گرفته شده است، کمتر در دهه ۵۰ و ۶۰ چنین چیزی را سراغ دارم جز آثار ترانه‌سرایانی که بعد از اینکه اثر اجرا شده، کارها کنار هم گردآمده و منتشر شده‌است. اما در یکی دو دهه اخیر شاید به دلیل اقبال شاعران به حضور در پروژه‌های موسیقایی و ارائه پیشنهادهایی برای موسیقی، کتاب‌هایی در این زمینه در دهه ۸۰ و ۹۰ هم منتشر شده است.
او افزود: به صورت کلی نسبت به دهه‌های قبلی با به رسمیت‌بخشیدن بیشتری برای شعر محاوره مواجه هستیم. این آثار اکنون در جوایز ادبی هم به صورت جداگانه بررسی می‌شوند که باید زمان بگذرد که دسته‌بندی بهتری از این آثار انجام شود تا بتوانیم بررسی درستی از شعر محاوره‌ای داشته باشیم.
به گفته سلیمانی، شعر محاوره در ۲۰ یا ۳۰ سال گذشته از آنجایی که به ظرفیت موسیقیایی آن توجه نمی‌شد، قدری نداشت. شاید یکی از وظایف و توفیقاتی که بتواند نوشتن کتاب‌هایی توسط شاعران به زبان محاوره به دست آورد این است که به نوعی بتواند مردم را با شعر و مفاهیمی که از این طریق به آنها منتقل می‌شود، آشتی دهد. اما سهم شعر محاوره هنوز هم در سبد کتاب‌های شعر بسیار ناچیز است.
سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.
