بازگشت
ضرورت شناخت ذائقه مخاطب کتاب کودک و نوجوان
1403/02/29-16:58
پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان در نشست «چرا بعضی کتاب‌ها پرفروش می‌شوند؟» در نمایشگاه کتاب گفت: شناخت ذائقه و نیاز مخاطبان کودک و نوجوان در نوشتن کتاب و تولید اثر فرهنگی برای نویسنده ضروری است.
به گزارش ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست «چرا بعضی کتاب‌ها پرفروش می‌شوند؟» صبح شنبه ۲۹ اردیبهشت در سرای ادبیات کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب با حضور زهرا محسنی‌فرد، پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان و مسئول میز نوجوانان موسسه تبیان برگزار شد.
محسنی‌فرد در ابتدا به مسئله فروش کتاب کودک و نوجوان پرداخت و بیان کرد: علت اصلی اینکه لازم است به فروش کتاب کودکان و نوجوانان توجه کنیم، ذائقه‌شناسی این گروه سنی از مخاطبان است. به نظر می‌آید ناشر و نویسنده در برخی از مواقع دقیقا نمی‌دانند برای کدام مخاطب، اثر ارائه کرده است. نباید فراموش کنیم که میزان فروش کتاب برای نوجوانان به معنی موفقیت آن یا مناسب بودن اثر نیست و کتابی که پرفروش باشد، لزوما در دسته کتاب‌های خوب قرار نمی‌گیرد.
برخی کتاب پرفروش می‌تواند باعث خسران شود
پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان افزود: اگر کتاب را خارج از بازار نشر و میزان فروش و در دایره فرهنگی بررسی کنیم، لزوما فروش کتاب موفقیت نیست و ممکن است حتی در مواقعی باعث خسران هم باشد. بهتر است بگوییم چه بسا کتاب‌هایی که واقعا برای کودکان و نوجوانان خوب هستند، اما به دلایل مختلف و ضعف در توزیع و فروش به درستی دیده نمی‌شوند و به دست مخاطب نمی‌رسد.
محسنی‌فرد در مورد شناخت علاقه و نیاز نوجوانان برای تولید آثار ادبی و هنری ویژه آنها گفت: ما چقدر با ذائقه نوجوانان ایرانی آشنا هستیم. به‌طور مثال آیا می‌دانیم نظام ارزشی آنها چیست؟ نسبت آنها با هویت ملی چگونه است؟ گرایش‌های آنها چیست؟ سبک زندگی آنها به چه صورت است؟ و ده‌ها سوال مهم دیگر که گرایش و علاقه‌مندی گروه‌های مختلف نوجوانان را بیان می‌کند.
گاهی نویسندگان از نوجوانان امروزی شناختی ندارند
محسنی‌فرد افزود: نویسندگان در برخی از رمان‌ها شخصیت نوجوان را طوری به تصویر می‌کشند که با واقعیت جامعه ما منطبق نیست. به نظر می‌رسد آنها، علاقمندی‌های نوجوانان را نمی‌دانند و اگر امروز یک یا گروهی از نوجوانان با شما در این نشست سخن بگوید، احتمال اینکه بخش زیادی از حرف‌های آنها را متوجه نشوید، بسیار است.
او در بخشی از سخنانش به گرایش نوجوانان ایرانی به شخصیت‌های پرطرفدار در آثار هنری و فضای مجازی از کشور کره‌جنوبی پرداخت و گفت: امروز تعداد قابل توجهی از نوجوانان ما علاقه بسیاری به سلبریتی‌های کره‌ای دارند و موسیقی کره‌ای گوش می‌دهند.
محسنی فرد با تاکید بر اینکه باید علاقه نوجوانان را بشناسیم و برای آنها تولید کنیم، ادامه داد: هر محصول فرهنگی و ادبی می‌تواند برای بخشی از نوجوانان مناسب باشد و با وجود تنوع تیپ‌ها در نوجوانان هر کدام از آنها علاقه‌مندی‌های خود را دنبال می‌کنند.
یک کتاب نمی‌تواند مورد استقبال همه نوجوانان قرار گیرد
این پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان درباره کتاب جزیره بی‌تربیت‌ها، عنوان کرد: این کتاب با وجود اقبال بالا در بین گروهی از نوجوانان پسندیده می‌شود. در واقع گروه سنی نوجوان با علاقه‌مندی‌های متنوع و متفاوت همیشه به یک کتاب واکنش یکسانی ندارند و ما در پژوهش درباره نوجوانان به این موارد توجه می‌کنیم.
محسنی‌فرد که مسئول میز نوجوان موسسه تبیان هم هست، گفت: در گام نخست در حال بررسی زیست نوجوانان هستیم که آنها چه چیزی را می‌پسندند و در درجه دوم بررسی می‌کنیم به چه چیزی نیاز دارند. نباید نسبت به سلیقه نوجوان امروز نظر او را به طور مطلق نفی کرد. با همراهی نوجوانان می‌توانیم مسئله او را شناسایی کنیم و مسیر درست را به او نشان دهیم.
طبق نیاز نوجوانان برایشان کتاب بنویسیم
این پژوهشگر درباره شعار «بخوانیم و بسازیم» نمایشگاه کتاب گفت: این اتفاق خوبی است که برای ساختن، بخوانیم. در حوزه نوجوانان تاکنون پژوهش‌های عمیق و درستی نداشتیم که بتوانیم برای آنها محتوا و آثار درست تولید کنیم. نباید بین پژوهشگر و نوجوان فاصله‌ای باشد. نوجوان متوجه مسئله خودش نیست و باید از طریق علاقه‌مندی‌های او به نیاز او بپردازیم.
محسنی‌فرد ادامه داد: بیشتر نوجوانان امروز در مرحله گرایش و کنش مانده‌اند. موضوع نوجوانان همیشه نبود دانش و آگاهی نیست و در بسیاری از مواقع گرایش و کنش نوجوان مسئله است. در واقع یک نوجوان از نظر بیولوژیکی رفتارهای تکانشی دارد و هنور بخش پیش‌پیشانی مغز او تکامل نیافته، به همین دلیل در بخش تصمیم‌های منطقی درست عمل نمی‌کند. اما بخش وهم و خیال مغز او به سرعت رشد کرده و به آثار ترسناک، عاشقانه و تخیلی بسیار گرایش دارد.
او عنوان کرد: این مهم است که هر کسی که با نوجوان در ارتباط است بداند، نوجوان چه نیازهایی دارد و مهم است بدانیم هر کدام از نوجوانان ما در دوره‌های مختلف سنی خود چه مسائلی دارند و چه دغدغه‌هایی دارند تا به نیازهای واقعی آنها پاسخ واقعی دهیم. به نظرم لازم است نوجوانان در نشست‌هایی حاضر شوند و کتاب‌های مورد علاقه خود را معرفی کنند و بگویند چرا این آثار را دوست دارند.
سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود و امروز شنبه ۲۹ اردیبهشت ماه به کار خود پایان می‌دهد.
